૧8110-૯-પરાળત2

તરકીબે નમાઝ અહમિયત, તરકીબ ઔર મસાઈલ

* મુરત્તિબ *_ મૌલાના હબીબુર્રહમાન શેખ * સાબિક અમીરે હલ્કા, ગુજરાત્ત *

ક

૧. નમાઝ - વાજિબાતે નમાઝ

-નમાઝ -નમાઝકી સુન્નતેં - નમાઝકી અહમિયત - મુફસિદાતે નમાઝ -નમાઝકે ફાયદે - મકરૂહાતે નમાઝ - નમાઝસે કુવ્વત - નમાઝકે અવકાત -હકીકી નમાઝ . -નમાઝપઢનેકા તરીકા-તરકીબ - નમાઝ કિન પર ફઝ હે? સજૂદએ સહ્વકા બયાન વિત્રકી નમાઝ ૨. પાકીકા બયાન નમાઝે તરાવીહ - ગુસ્લકા બયાન બીમારકી નમાઝ - વુઝૂકા બયાન મુસાફિરકી નમાઝ -તયમ્મુમકા બયાન ' જુમ્આકી નમાઝ 1 ઈદેનકી નમાઝ ૩. તરકીબે નમાઝ ] જનાઝેકી નમાઝ - અઝાનકા બયાન -નમાઝકા બયાન ૪. મસ્નૂન દુઆએ - નમાઝકી શર્તે - નમાઝકે અરકાન

ત2કીજે ન*/૪ બાના રઝ

પેશ લફ્ઝ

નમાઝ દીનકા સબસે અહમ ઔર બુનિયાદી સુતૂન હે. નમાઝ મદે * મો'મિનકો બુરાઇયોંસે બચાતી હે ઔર નેકિયોં પર ચલનેવાલા બનાતી હૈ. નમાઝ મો'મિનકો અલ્લાહકા મુખલિસ ઔર મહબૂબ બંદા બનાતી

હૈ. નમાઝ હી સે મુશ્કિલાતમેં સબ્ર વ ઇસ્તિકામત હાસિલ હોતે હેં ઔર યહ હકીકત કિતાબ વ સુન્નતસે વાઝેહ હે. ર ી

યહ એક હકીકત હૈ કે જો નમાઝે હમ પઢતે હેં ઉનસે હમ કમ ફાયદે હાસિલ કરતે હૈં, જિસકા નતીજા યહ હૈ કે હમ સીરત વ કિરદાર કે ઇસ્લામી મે'યાર પર પૂરે ઉતરનેમેં નાકામ રહતે હેં. હમ આઝમાઇશોં ઔર મુશ્કિલાતમેં સાબિત કદમીકા સુબૂત નહીં દે પાતે, નમાઝકો હમારી ઝિંદગીમેં વહ મુકામ-જગહ- હાસિલ નહીં હોતા જો મુકામ મો' મિનકી ઝિંદગીમેં નમાઝકા હોના ચાહિયે.

ઉમ્મતે મુસ્લિમા (ચંદ અફરાદકો છોડ કર) ઇકામતે સલાતસે ગફલંત બરત રહી હૈ જિસકા નતીજા યહ નિકલ રહા હૈ કે ઇસ્લામકા નિઝામે તરબિયત દરહમ-બરહમ /(બિખરના) હો કર રહ ગયા હૈ ! એક અરસેસે ઇસ બાતકી ઝરૂરત મહસૂસ કી જા રહી થી કે દીને ઇસ્લામમેં નમાઝકો જો મુકામ હાસિલ હૈ ઉસકી અહમિયત મુસલમાનોકો બતાતે, ઇસ કીમતી દૌલતકો આમ કરતે ઔર ઇસ પર અમલ કરનેકે લિયે એક એસી કિંતાબ આસાન ઉદ ઝબાન ઔર ગુજરાતી હર્કોમે લિખી જાતી જિસકે ઝરીએ નમાઝકે બારેમે ઝરૂરી મા'લૂમાત એક હી જગહ ઔર એક હી કિતાબમેં હાસિલ હો જાયે. હમ ઇસ બાત પર ખુદાકા શુક અદા કરતે હૈં કે ઇસ કમીકો પૂરા કરનેકી સઆદત હમેં નસીબ હુઈ હૈ.

૪ લ 25જે ન*%/૪

ઇસ કિતાબમેં દીનમેં નમાઝકી અહમિયત, ઉસકા મુકામ ઔર ઉસકી ઝરૂરત પર રોશની ડાલનેકે સાથ હી સાથ નમાઝકે ઝરૂરી મસાઇલ પર આસાન ઝબાનમેં રોશની ડાલી ગઈ હૈ. ઔર આખિરમેં ઝરરી મસ્નૂન દુઆર્એ ભી શામિલ કર દી ગઈ હેં. ઇસ કિતાબસે કમ પઢે-લિખે અવામ, તલબા, તાલિબાત , દીનકા કામ કરનેવાલે, મદ્રસોમેંપઢાનેવાલે અસાતિઝા ઔર અઇમ્મએ મસાજિદ સબ હી ફાયદા ઉઠા સકતે હેં. ઇસ કિતાબકો _ મુરત્તબ કરનેમેં મુહમ્મદ ઉબૈદુલ્લાહખાં ઝુહાને કાફી તઆવુન કિયા હૈ ઇસકે લિયે હમ ઉનકે મશકૂર હૈં.

અલ્લાહ તઆલાસે દુઆ હે કે વહ હમારી ઇસ કોશિશકો કબૂલિયતકા દરજા અતા ફરમાએ ઔર આમ મુસલમાનોંકો ઇસસે ઇસ્તેફાદે (ફાયદા ઉઠાને) કી તૌફીક અતા ફરમાએ ઔર હમારી કોતાહિયોકો મુઆફ ફરમાએ, આમીન. (મે, ૧૯૮૩)

તાલિબે દુઆ,

હબાબુકટભાત ક્ૉૅખ

_૧.નમાઝ

- %ઝ - ન%/ઝર્ક અહં/કે૨૮

- ₹%/ઝકે ફય

- ન%/ઝે કુંવત

- ઈઝી? ન*/ઝ

- ત%/ઝ કેન %ર ઝહે 7

સ દ દ: દ ન

નમાઝ :

ઇસ્લામને જો ઇબાદતે હમ પર ફફર્ઝ કી હૈં ઉનર્મે નમાઝ સબસે ઝયાદા અહમ હૈ, યહ એક એસી ઇબાદત હૈ જો કિસી હાલતમેં છોડી નહીં જા સકતી. ઈન્સાનકી પૂરી ઝિંદગીકો અલ્લાહકી ઇબાદત બનાનેમેં નમાઝ સબસે ઝયાદા અસર ડાલનેવાલી હૈ. નમાઝ ઇન્સાનમેં યે સલાહિયત ઔર તાકત પેદા કરતી હૈ કે વહ હર વકત યહ બાત યાદ રખે કે વહ અલ્લાહકા બંદા હૈ. ઉસે અપની યહ હૈસિયત હર વકત યાદ રહે કે મેં અલ્લાહકા પેદાઇશી ગુલામ હૂં ઔર ઉસને મુઝે અપની બંદગીકે લિયે પેદા કિયા હૈ ઔર ઈસલિયે મેરે લિયે ઝરૂરી હૈ કે મેરી સારી ઝિંદગી અલ્લાહકી ઇબાદતમેં ગુઝરે. કભી એક પલકે લિયે ભી મેં ઉસકી ઇબાદતસે ગાફિલ ન રહ્‌.

ઇસ સિલસિલેમેં સબસે પેહલી બાત તો યહ હૈ કિ આપ કિસી ભી વકત ઇસ બાતકો ન ભૂલેં કે આપ ખુદાકે બંદે હૈં ઔર એક પલકે લિયે ભી યહ બાત આપકે દિમાગસે ઓઝલ ન હોને પાએ કે આપકો હર હાલમેં ઉસીકી મરઝીકે મુતાબિક ઝિંદગી ગુઝારની હૈ.

ઇન્સાનકે સાથ ઉસકા નફસ લગા હુવા હૈ. ઉસકે અંદર કઈ કિસ્મકી ખ્વાહિશાત રખ દી ગઈ હૈં ઔર શયતાન હર વકત ઇસ ઘાતમેં લગા રહતા હૈ કે કબ ઉસકા દાવ ચલે ઔર વહ ઇન્સાનકો અલ્લાહકી બંદગીકે રાસ્તેસે હટા દે. ઇસ લિયે ઇસ બાતકી સખ્ય ઝરૂરત હૈ કે ઇન્સાનકો દિનમેં કઈ બાર યહ યાદ દિલાયા જાય કે તૂ ખુદાકા બંદા હૈ, તુઝે ઉસીકી મરઝી પર ચલના હૈ.

યહી કામ નમાઝ કરતી હૈ, સુબહ ઉઠતે હી સબસે પેહલે વહ યહી બાત યાદ દિલાતી હે. ઇસ તરહ ચંદ ઘંટોકે બાદ ફિર યહી સબક પઢાયા જાતા હૈ, ઔર થોડે થોડે વક્તકે બાદ રાત હોને તક તીન બાર ઇસી બાતકી યાદ દિલાઈ જાતી હૈ. નમાઝ આપકે અંદર ઝિમ્મેદારીકા એહસાસ

ત25ીજે ન ૭

પેદા કરતી હૈ, નમાઝ આપકો ફર્ઝ-શનાસ બનાતી હૈ, વહ આપમેં યહ આદત પેદા કરતી હૈ કે આપ અપને ફર્ઝ કો પેહચાનેં ઔર ઉસે પૂરા કરનેકે લિયે પૂરી દિલચસ્પીકે સાથ તૈયાર રહે.

નમાઝ દિનમેં પાંચ વકત અપને વકત પર આપકો અલ્લાહકે દરબારમેં હાઝરીકે લિયે પુકારતી હૈ. અગર આપ ઇસ પુકારકો સુન કર ફૌરન ઉઠ ખડે હોં, હર કામકો છોડ કર નમાઝકી તરફ લપકેં, તો ઇસસે યહ મા'લૂમ હો જાએગા કે આપ અલ્લાહ તઆલાકી ઇતાઅત ઔર ફરમાંબરદારીકે લિયે પૂરી તરહ તૈયાર હેં ઔર અપના ફર્ઝ પેહચાનતે હેં.

નમાઝ આપકે અંદર અલ્લાહકા ડર પેદા કરતી હૈ. જબ તક મુસલમાનકે દિલમેં અલ્લાહકા ખૌફ ન હો ઉસ વકત તક વહ ઇસ્લામકે મુતાબિક ઝિંદગી નહીં ગુઝાર સકતા. અલ્લાહકા ડર મુસલમાનકો ખુલે ઔર છુપે હર હાલમેં અલ્લાહકી નાફરમાનીસે રોકતા હૈ. જબ તક મુસલમાનકો યહ યકીન ન હો કે અલ્લાહ ઉસે દેખ રહા હૈ ઔર ઉસકે દિલકે ખયાલોંકો ભી જાનતા હૈ ઉસ વકત તક વહ અલ્લાહકી નાફરમાનીસે નહીં બચ સકતા. અલ્લાહ પર યહી ઈમાન એક મુસલમાનકો હર વકત હલાલ ઔર હરામમેં તમીઝ કરાતા હૈ. રોઝાના પાંચ વકતકી નમાઝ મુસલમાનકે અંદર ઇસી યકીનકો પેદા કરતી હૈ. વહ જબ નમાઝ પઢતા હૈ તો ઉસકો ઇસ બાતકા યકીન હોતા હૈ કે અલ્લાહ ઉસકો દેખ રહા હે

નમાઝ મુસલમાનકો ખુદાકી ઇતાઅત ઔર ફરમાંબરદારી પર કાયમ રખતી હૈ. મુસલમાનકે અંદર શુક્ર ઔર ખુદાકી તા'રીફ ઔર ઉસકે ઇન્આમોંકા એહસાસ પેદા કરતી હૈ. નમાઝ ઇન્સાનકે અંદર અલ્લાહસે મુહબ્બત ઔર ફરમાંબરદારીકે જઝબાત પેદા કરતી હૈ. નમાઝ શુક્ર ઔર એહસાનમંદીકી મુકમ્મલ તસવીર હૈ. નમાઝસે પેદા હોનેવાલી ઈન સિફાતકો સામને રખિયે ઔર ફિર ફૈસલા કીજિયે કે અગર આપ વાકઈ યહ ચાહતે હેં કે દુનિયામેં અલ્લાહકે બંદે બન કર રહે ઔર આપકી પૂરી ઝિંદગી ઈબાતદત બન જાએ તો આપ નમાઝકે બગૈર યે ખૂબિયાં (સિફ ત)

અપને અંદર કૈસે પેદા કર સકતે હૈં ? નમાઝ ઇન્સાનકો અલ્લાહકી ફરમાંબરદારીકે રાસ્તે પર કાયમ રખતી હે.

નમાઝકી અહમિયત :

ઇસ્લામી ઝિંદગી ગુઝારનેકે લિયે ઔર દીનકે તકાઝોંકો પૂરા કરનેકે લિયે આપકો જિસ તાકતકી ઝરૂરત હૈ ઉસે હાસિલ કરનેકા ઝરીઆ- સાધન નમાઝ હૈ. ઈમાનકે ઇકરારકે બાદ સબસે પેહલી ઝિમ્મેદારી જો એક મુસલમાન પર આતી હૈ વહ નમાઝકા કાયમ કરના હૈ. મુસલમાન ઇસ ઝિમ્મેદારીસે કિસી વકત ઔર કિસી હાલમેં મુંહ નહીં મોડ સકતા. ઇસ્લામમેં કિસી દૂસરે કામકો વહ અહમિયત હાસિલ નહીં હૈ જો નમાઝકો હૈ. કુઅનિપાકમેં નમાઝકી તાકીદ ઔર ઝિક્ર જિસ કસરતસે (બાર બાર) હુઆ હૈ ઉતના ઝિક્ર કિસી દૂસરી ઇબાદતકા નહીં હુવા. યહ ભી આપને સુના હોગા કે કયામતકે દિન જબ બંદે અપને માલિકકે સામને અપને હિસાબ-કેતાબકે લિયે ખડે હોંગે તબ સબસે પેહલે ઉનસે નમાઝકે બારેમે પૂછ-પરછ હોગી. કુર્બાનેપાકમેં એક જગહ અલ્લાહ તઆલાને યહ નકશા ઇસ તરહ પેશ ફરમાયા હૈ કે જબ એહલે ઈમાન કયામતકે દિન અલ્લાહકે બાગિયોકો અઝાબમે મુબ્તેલા દેખેંગે તો ઉનસે પૂછેંગે કે બતાઓ તો સહી ઇસ મુસીબતમેં કૈસે ફંસ ગયે ઔર તુમ્હારે વહ આ'માલ કયા થે જો તુમ્હેં દોઝખમેં લે આએ. તો ઉસ વકત વહ લોગ જો જવાબ દેંગે ઉસમેં હમ સબકે લિયે ઇંબરત વ નસીહતકા સામાન મૌજૂદ હૈ. વહ સબસે પેહલે અપને જિસ સંગીન જુર્મકા ઝિક્ર કરેંગે, વડ નમાઝ ન પઢના હોગા, વહ કહેંગે, “હમ નમાઝ નહીં પઢતે થે, મોહતાર્જોંકો ખાના નહીં ખિલાતે થે, ફુઝૂલ બાતોંમેં ઉલઝે રહનેવાલોંકે સાથ હમ ભી ઉલઝે રેહતે થે, ઔર કયામતકે દિનકા ઇન્કાર કરતે થે.' ઈસસે અંદાઝા લગાઈએ કે નમાઝ ન પઢના અલ્લાહકે યહાં કિતના બડા જુર્મ શુમાર હોગા. અસલ બાત યહ હૈ કે ઇસ્લામમેં નમાઝકો જો અહમિયત હાસિલ હૈ વહ આજકલ હમારે ઝેહનોસે તકરીબન નિકલ ચુકી હૈ, હાલાંકે ઇસ્લામને નમાઝકો મુસલમાન

ઔર કાફિર કે દરમિયાન પેહચાન કરાર દિયા હૈ. યહી વજહ હૈ કે કયામતમેં કાફિરોંકા અંજામ બયાન કરતે હુએ સબસે પેહલે યહ બાત કહી ગઈ હૈ કે વહ નમાઝ નહીં પઢતે થે. નબીએ કરીમ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમને નમાઝકો ઈમાન ઔર કુફ્રકે દરમ્યાન ફર્ક કરનેવાલી ચીઝ ફરમાયા હૈ. હઝરત જાબિર રદિયલ્લાહુ તઆલા અન્ડુ ફરમાતે હૈં કે મેંતે રસૂલુલ્લાહ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમકો ઇશદિ ફરમાતે સુના હૈ કે, “ઇન્ન બયન-ર-રજુલિ વ બયન-શ્‌-શિર્‌કિ વલ કુફ્િ તરકસ્સલાત' (સહીહ મુસ્લિમ - ૮ર). યા'ની નમાઝ છોડ દેને કે બાદ એક શખ્સ જિસ મુકામ તક પહોંચ જાતા હૈ ઉસમેં ઔર કુફ્ર વ શિર્કકે મુકામમેં કોઈ ફર્ક નહીં રહ જાતા ઔર ઇસ તરહ નમાઝ છોડ દેનેવાલા અમલન કાફિરોં જૈસા હો જાતા હૈ. હઝરત બુરૈદા રદિયલ્લાહુ તઆલા અન્ડુને ફરમાયા હૈ કે નબી સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમને ઇશાદ ફરમાયા કેઃ બયનના વ બયનહુમુસ્સલાતા ફમન તરકહા ફકદ કકરા (જામેઅ તિર્મિઝી- ૨૬૨૧) (યા'ની હમારે ઔર કાફિરોંકે દરમ્યાન ફર્ક કરનેવાલી ચીઝ નમાઝ હૈ, તો જિસને નમાઝ છોડ દી ઉસને કુફ્રકા તરીકા ઇખ્તિયાર કિયા.)

નબી સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમકે ઝમાનેમેં મુસલમાન યહ સોચ ભી નહીં સકતે થે કે વહ નમાઝ ન પઢેં યહાં તક કે જો લોગ દિલસે ઈમાન નહીં લાતે થે ઔર કિસી દબાવ, લાલચ યા કિસી ઔર ગરઝસે યૂં હી દિખાનેકે લિયે મુસલમાન બન ગએ થે વહ ભી પાંચોં વકત નમાઝકે લિયે મસ્જિદમેં આતે થે. ફર્ક યહ થા કે “ઔર જબ યે નમાઝકે લિયે ઉઠતે હેં તો કસ-મસાતે હુએ મહઝ લોગોંકો દિખાનેકી ખાતિર ઉઠતે હેં ઔર ખુદાકો કમ હી યાદ કરતે હૈં.” (સૂરઃ નિસા - ૧૪૨)

હઝરત ઇબ્ને મસૂઊદ રદ. ફરમાતે હેં કે એક મરતબા મૈંને નબી સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમસે પૂછા કે નેક આ'માલમેં સબસે ઊંચા દરજા કિસ અમલકા હૈ. તો હુઝૂર સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમને ઇર્શાદ ફરમાયા કે વકત પર નમાઝ પઢના. ઇસકે બાદ ફિર કૌનસા અમલ હૈ ? તો

ફરમાયાઃ મા-બાપકે સાથ અચ્છા સુલૂક. ફેર ઉન્હોંને પૂછા કે અચ્છા ઇસકે બાદ કિસ અમલકા દરજા હૈ, તો ઇર્શાદ ફરમાયા કે, અલ્લાહકી રાહમેં ઉસકે દીનકો ગાલિબ કરનેકે લિયે જાન તોડ કોશિશ કરના.' (મિશ્કાત, અલ મસાબીહ, હદીસ - ૫૬૮)

ઔર ફિર યહ સુનિયે કે નબી સલ્લલ્લાહુ અલેહિ વસલ્લમને અપની ઉમ્મતકે લિયે વસીય્યતકે તૌર પર એક આખરી હિદાયત ભી છોડી હૈ.

રિવાયતમેં આતા હૈ કે ઇસ જહાને ફાનીસે રૂખસત હોતે હુએ નબીએ કરીમ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમકી ઝબાન પર જો આખરી અલ્ફાઝ થે વહયે થેઃ

“ અસ્સલાતુસ્સલાતુ વ મા મલકંત અયમાનુકુમુલ્લાહ.”' યાની “નમાઝ ઔર તુમ્હારે લોંડી - ગુલામ.' (સહીહુલ જામેઅ - ૩૮૭૩)

સુની આપને અપને પ્યારે રસૂલ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમકી આખરી વસીય્યત ? ઇસ વસીય્યતકી મૌજૂદગીમેં ઇસ બાતકી કયા ગુંજાઇશ હૈ કે ' કોઈ શખ્સ નમાઝ ન પઢતે હુએ અપને આપકો રસૂલુલ્લાહ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસંલ્લમકી ઉમ્મતમેં શુમાર કરે, યા નબીએ કરીમ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમસે મુહબ્બતકા દમ ભરે, હુઝૂર સલ્લલ્લાહુ અલે હે વસલ્લમકે નામ પર સીરત ઔર મીલાદકે જલ્સે કરે. સોચના ચાહિયે કે એસે લોગ કયામત કે દિન પ્યારે રસૂલુલ્લાહ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમકો કયા મુંહ દિખાએંગે.

નમાઝકે ફાયદે :

અલ્લાહ તઆલાને ઇર્શાદ ફરમાયા કે ઇન્તસ્સલાત તન્હા અનિલ ફહશાઇ વલ સુન્કર (સૂરઃ અન્‌કબૂત - ૪૫) (બેશક નમાઝ ગંદે ઔર બુરે કામોંસે રોકતી હૈ). નમાઝકે બહોતસે ફાયદોંમેં સે એક બડા અહમ ફાયદા '

તટે ન? ૧૬ .

યહ હૈ કે નમાઝ હી વહ ઝરીઆ હૈ જિસસે ઇન્સાન બુરાઇયોંસે બચ સકતા હૈ. અખ્લાકી બુરાઇયોંસે પાક હોના યૂં ભી ઇન્સાનકે [લિયે બહોત ઊંચી બાત હૈ, ઔર કૌન એસા હોગા જો ઇસકી ખ્વાહિશ ન કરે. કયો કે યહી તો એક ચીઝ હે જો ઇન્સાનકો દુનિયા ઔર આખિરત દોનોં જગહ ફાયદા પહોંચાતી હૈ. લેકિન ઇસકા એક ઔર ઝબરદસ્ત ફાયદા ભી હૈ ઔર વહ યહ કે અગર વાકઈ કુછ લોગોકે અખ્લાક પાકીઝા હો જાએ ઔરઉનકે કિરદાર બુરાઇયોંસે પાક હો જાએ તો એસે લોગોં પર ઝબરદસ્ત ' બરતરી હાસિલ હો જાતી હૈ જો તરહ-તરહકી અખ્લાકી બુરાઇયોમેં મુબ્તલા હોં. દીનકી સરબુલંદીકી રાહમેં યહી અખ્લાકી બસ્તરીકા વો પેહલા ઝીના (સીઢી) હૈ જિસ પર ચઢના એહલે હકકે લિયે ઝરૂરી હૈ. ઔર ઇસકે બગૈર દીનકો સરબુલંદ કરનેકી કોશિશોંકી ઇબ્તિદા હી નહીં હોતી.

અસલ બાત યહ હૈ કે જહાં તક બુરાઇયોંસે રોકનેકા તા'લ્લુક હૈ તો નમાઝ લાઝિમન યહ કામ કરતી હૈ. આપ અગર નૅમાઝકી નોઇયત પર ઝરા સા ભી ગૌર કરેંગે તો યહ તસ્લીમ કર લેંગે કે ઇન્સાનકો બુરાઇયોંસે રોકનેકે લિયે જિતને મુઅસ્સિર-અસરદાર તરીકે મુ્મકેન હે ઉનમે સબસે ઝયાદા કારગર ઔર મુઅસ્સિર ઝરીઆ નમાઝ હી હો સકતા હૈ. ભલા સોચિયે તો સહી કે જબ આદમીકો હર રોઝ પાંચ-પાંચ બાર ખુદાકી યાદકે લિયે બુલાયા જાએ ઔર ઉસકે ઝહનમેં યહ બાત તાઝા કી જાય કે તૂ ઇસ દુનિયામેં ખુદમુખ્તાર ઔર આઝાદ નહીં હે બલ્કે તૂ ખુદાકા બંદા હૈ ઔર તૂને ઉસકી બંદગીકા ઈકરાર કિયા હૈ ઔર તેરા ખુદા વહ હૈ જો તેરે ખુલે ઔર છુપે હર કામકો દેખ રહા હૈ. યહાં તક કે વહ તેરે દિલકે ઇરાદોં ઔર નીચ્યત તકકો જાનતા હૈ. ઔર દેખ એક એસા વકત આનેવાલા હૈ જબ તુઝે ઉસ ખુદાકે સામને હાઝિર હોના પડેગા. ઔર અપને એક- એક કામકી જવાબદેહી કરના હોગી. તો ફિર યહ કૈસે હો સકતા હૈ કે એસા શપ્સ જાન-બૂઝ કર ગલત રાહો પર ચલે. યૂં ગલતી કિસસે નહીં હો જાતી, લેકિન ગલતી હો જાના ઔર બાત હૈ ઔર ગલતી કરતે રેહના

દૂસરી બાત હૈ. ફિર નમાઝકા કામ ઇતના હી તો નહીં કે વહ ઇન બાતોકો સિર્ફ યાદ દિલાતી હો, બલે નમાઝમેં તો હર શપ્સસે મશ્ક-(પ્રેક્ટિસ) ભી કરાઈ જાતી હૈ કે વહ છુપકર ભી અપને ખુદાકે કિસી હુકમકી ખિલાફવરઝી ન કરે. નમાઝકે લિયે ઉઠનેકે વકતસે લેકર નમાઝ ખત્મ કરને તક હર આદમીકો લગાતાર એસે કામ કરને પડતે હેં જિનમેં ઉસકે ઔર ખુદાકે સિવા કોઈ તીસરી હસ્તી યે જાનનેવાલી નહીં હોતી કે ઉસ

શપ્સને ખુદાકે કાનૂનકી પાબંદી કી હૈ યા ઉસે તોડ દિયા હે.

અબ રહા યે સવાલ કે આદમી નમાઝ ભી પઢતા રેહતા હૈ ઔર અમલન બુરાઇયોસે રુક્તા ભી નહીં. તો દરઅસલ બુરાઇયોંસે બચનેકા ઇન્હિસાર (આધાર) ખુદ ઉસ આદમી પર હૈ જો ખુદ નમાઝ પઢતા હૈ. પેહલી બાત યહ કે નમાઝસે ફાયદા ઉઠાનેકે લિયે ઝરૂરી હૈ કે આદમી પેહલે યહ ઇરાદા તો કરે કે મુઝે બુરાઇયોંસે બચના હૈ. જબ તક ઇન્સાન ખુદ નમાઝસે ફાયદા ઉઠાનેકી નીય્યત નહીં કરેગા ઉસ વકત તક ઉસ પર નમાઝકે વહ અસરાત નહીં પડેંગે જિનકી તરફ અલ્લાહકે ઇશદિમેં ઇશારા કિયા ગયા હૈ.

નમાઝસે કુવ્વત :

નમાઝકી જો અહમિયત દીનમેં હૈ ઔર જિસકી તફસીલાત ઉપર બયાન હુઈ હે ઇસકા સહી અંદાઝા ઉસ વકત હોતા હૈ જબ આપ યહ મેહસૂસ કર સકૅ કે અલ્લાહ તઆલાને [કેસ તરહ નમાઝકો મો'મિનકે (લિયે કુવ્વતકા એક બડા ખઝાના બનાયા હૈ. અગર બાત સિર્ફ ઇતની હોતી કે કુછ લોગ દૂસરોંકી પૂજાપાઠ છોડકર અલ્લાહકી પરસ્તિશ્‌ કરને લગે. ઔર તન્હાઇરયોમેં બેઠકર અલ્લાહકો યાદ કરતે રહે તો યહ મુઆમ્લા કુછ ઝયાદા મુશ્કિલ ન થા. ઈસ તરહ અલ્લાહકો પૂજ લેનેકી ઇજાઝત બલ્કે સહૂલત તો હર કાફિરાના નિઝામમેં મિલ હી જાતી હૈ. લેકિન આપ જાન ચુકે હૈં કે ઇસ્લામ ઇસ તરહકા કોઈ મઝહબ નહીં હૈ જો ઇન્સાનકી મહઝ ઇન્ફિરાદી-

ત25જે નગ ૬ઝ

વ્યક્તિગત ઝિદગીસે મુતઅલ્લિક હો બલ્કે ઇસ્લામકી ખુસૂસિયત હી યહ હૈ કે વહ પૂરી ઝિંદગીકો અપને દાયરેમેં લેતા હૈ. બસ યહી એક કઠૅન બાત હૈ; ઇસીકી વજહસે કશ્મકશ શુરૂ હોતી હે ઔર મો'મિનકો નિત- નઈ મુશ્કિલાતકા સામના કરના પડતા હૈ. કયોં કે વકતેકા છાયા હુઆ નિંઝામ ઇન્સાની ઝિંદગીકે બડે હિસ્સેકો અપની મરઝી ઔર ખ્વાહિશકે મુતાબિક ચલાના ચાહતા હે.ઔર વહ ઇસે પસંદ નહીં કરતા કે ઇન્સાની ઝિંદગીકે આમ મુઆમ્લાતમેં ઉસકી મરઝીકે ખિલાફ કિસી ઔરકી મરઝી ચલે, ચુનાંચે વહ હર ઉસ આવાઝકો દબા દેના ચાહતા હૈ જિસકી ઝદ ઉસકે ઇકતિદાર-સત્તા પર પડે. અબ અગર મો'મિન ઇસ ફૈસલે પર કાયમ રેહના ચાહતા હૈ કે ઉસકી પૂરી ઝિંદગી અલ્લાહકી ઇતાઅતમેં બસર હો તો ઉસે વકત કી ઇન કુવ્વતોસેં ટક્કર લેના પડતી હૈ ઔર અબ મો*મિનકો ઉસસે મુકાબલેકે લિયે તાકત ઔર કુવ્વતકી ઝરૂરત હોતી હે.

કુઅનિપાકકે મુતાલઆસે સાફ-સાફ યે માલૂમ હોતા હૈ કે આં હઝરત સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમ ઔર આપકે સાથિયોંકો જબ ભી મુશ્કિલ હાલાત દરપેશ આએ તો તાકીદ નમાઝ કાયમ કરનેકી હી કી ગઈ. સૂરઃ અનૂકબૂત જિસ ઝમાનેમેં નાઝેલ હુઈ હે વહ વકત મુસલમાનોંકે લિયે બહોત સખ્ત થા. દીન પર કાયમ રેહના ઉનકે લિયે નિહાયત મુશ્કિલ કામ હો ગયા થા. ખાનદાનવાલે અલગ દબાવ દેતે ઔર સોસાયટી- સમાજકે લોગ અલગ સતાતે થે. ગરઝ યહ કે તરહ તરહકી લાલચ દી જાતી થી. ઔર તરહ તરહસે સતાયા જાતા થા. અગર આપ ઇસ સૂરઃ કા મુતાલઆ કરેંગે તો પેહલે હી રુકૂઅમેં ઉન મુશ્કિલાતકા નકશા આપકે સામને આ જાયેગા. ઉસ ઝમાનેમેં એહલે ઈમાન પર જો ઝુલ્મ વ સિતમ તોડે જા રહે થે ઉનકે હોતે મુસલમાનોંકા ઈમાન પર કાયમ રેહના બહોત મુશ્કિલ કામ હો ગયા થા. ઉસ મૌકે પર અલ્લાહ તઆલાને કુવ્વત હાસિલ કરનેકે લિયે જો પ્રેકટિકલ તદબીર બતાઈ વહ યહી હૈ કે (હે નબી ! તિલાવત કરો ઉસ કિતાબકી જો તુમ્હારી તરફ વહ્ય (વહી) કે ઝરીએ ભેજી ગઈ હૈ, ઔર નમાઝ કાયમ કરો.) કુર્અનિપાકકી તિલાવત ઔર નમાઝકા

. તરકીજે ન

કાયમ કરના હી વહ દો ચીઝે હેંજો એક મો'મિનમેં વહ તાકત પૈદા કરતી હેં જિસકે બલ પર વો બાતિલકે બડેસે બડે તૂફાનોંકે મુકાબલેમેં ખડા રેહ સકતા હૈ. બલ્કે તૂફાનકા રુખ મોડ સકતા હૈ. યહ બાત આપ સમઝતે હી હૈં કે તિલાવતે કુર્બાનેપાક ઔર નમાઝસે યહ તાકત ઉસી વકત હાસિલ હો સકતી હૈ જબ કે કુઅનિકે મહઝ અલ્ફાઝ ઝબાનસે અદા કર લેનેકો કાફી ન સમઝે બલ્કે વહ કુર્બાનકી તા'લીમાતકો ઠીક-ઠીક સમઝકર ઉસકે બતાયે હુએ સાંચોંમેં અપની ઝિંદગીકો ઢાલતે ચલે જાએ. ઔર ઇસી તરહ નમાઝ બદનકી કુછ હરકાત ઔર ઝબાનસે કુછ અલ્ફાઝ અદા કર લેનેકા નામ ન હો બલ્કે નમાઝ ઉસકે અખલાક વ કિરદારકો નયે સાંચોમેં ઢાલ દે ઔર નમાઝ ઉસકે અંદર હરકત ઔર અમલકે લિયે એક નઈ _ કુવ્વત પૈદા કર દે.

. ઇસી તરહ સૂરઃ બનીઇસ્ાઈલ જિસ ઝમાનમેં નાઝિલ હુઈ વહ મક્કી ઝિંદગીકા આખરી દોર થા. મુસલમાનોં પર મુસીબતોંકે પહાડ તોડે જા રહે થે ઔર દુશ્મનોને યહ તય કર લિયા થા કે જિસ તરહ ભી હો આં હઝરત સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમકો કત્લ કર દિયા જાએ ઔર ઇસ તરહ ઇસ ઉભરતી હુઈ તાકતકો હમેશાકે લિયે દબા દિયા જાએ. ચુનાંચે ઇસી સૂરઃ મેં અલ્લાહ તઆલાને એક જગહ ફરમાયા હૈ કે 'યહ લોગ ઇસ બાત પર તુલે હૈં કે તુમ્હારે કદમ ઇસ સરઝમીનસે ઉખાડ દૈ ઔર તુમ્હેં યહાંસે નિકાલ દેં.' (સૂરઃ બનીઇસ્રાઈલ - ૭૬) ઇન સખ્ત ઢાલાતમેં અલ્લાહ તઆલાને યહી [હિદાયત દી કે “નમાઝ કાયમ કરો, સૂરજકે ઢલનેસે લેકર રાતકે અંધેરે તક ઔર સુબ્ડકા કુરબાન પઢના ઝરૂરી ઠેહરા લો ઔર ઇસકે ફૌરન બાદ તહજ્જુદકી નમાઝકી તરફ મુતવજજા કિયા ગયા હૈ. ઇસસે સાફ માલૂમ હોતા હૈ કે મુશ્કિલ હાલાતમેં નમાઝ કાયમ કરનેસે હી મો'મિનકો કુવ્વત હાસિલ હો સકતી હૈ. યહ દો નમૂને તો મિસાલકે તૌર પર પેશ કિયે હૈં, વરના કુર્ઓાનમેં હર જગહ આપ દેખેંગે કે આફતોં ઔર મુશ્કિલોંમેં નમાઝસે કુવ્વત હાસિલ કરનેકી તલ્કીન બાર- બાર કી ગઈ હૈ. હકીકત યહ હૈ કે મો'મિનકે લિયે નમાઝ કુવ્વતકા ખઝાના

તરઝીજે 2૪7 ૧૫

હૈ ઔર મુશ્કિલાતકે હુજૂમમેં હક્ક પર જમે રહેનેકે લિયે યહી એક કારગર તદબીર હૈ. અલબત્તા યહ અચ્છી તરહ સમઝ લેના ચાહિયે કે ચાહે નમાઝસે મિલનેવાલે ફાયદે હોં યા ઉસસે હાસિલ હોનેવાલી કુવ્વત , ઇનમેંસે હર શખ્સકો ઉતના હી હિસ્સા મિલતા હે જિતના ઉસકી નમાઝ, હકીકી નમાઝ હોતી હૈ. ઃ

હકીકી નમાઝ :

ક ન

હકીકી નમાઝ કિસે કહતે હેં યહ બાત સમઝ લેના ચાહિયે. કુઅનિપાકમેં

' જિતની જગહ નમાઝકા ઝિક્ર હુઆ હૈ વહાં અલ્લાહતઆલાને નમાઝ ' કાયમ કરનેકા હુકમ દિયા હૈ. નમાઝ પઢનેકા લફ્ઝ કુર્બાનમેં કિસી જગહ નહીં આયા હૈ. નમાઝ કાયમ કરનેકે લિયે દો ચીઝે ઝરૂરી હેં: એક નમાઝકી ઝાહિરી શકલ ઔર દૂસરી નમાઝ પઢનેવાલેકી દિલી કૈફિયત. ઝાહિરી શકલમેં જો બાર્તે શામિલ હૈં વહ કુછ ઇસ તરહ હૈં જૈસે, નમાઝ વકત પર પઢી જાય, રુખ કિબ્લેકી તરફ હો, નમાઝીકે કપડે ઔર નમાઝ પઢનેકી જગહ પાક હો, વુઝૂ કર લિયા ગયા હો, જબ આદમી નમાઝ પઢને ખડા હો જાએ તો ઇધર-ઉધર ન દેખે, નઝરેં સજદેકી જગહ પર રખે, રુકૂઅ ઔર સુજૂદ ઇત્મીનાનકે સાથ ઔર ઉસ તરીકે પર કરે જો શરીઅતને મુકર્રર કર દિયા હૈ. ઔર નમાઝમેં કોઈ એસી હરકત ન કરે જિસકે

* કરનેકી મુ'માનિઅત (મના) હૈ, ઔર મર્દોકે લિયે ઝરૂરી હૈ કે વહ નમાઝ જમાઅતકે સાથ મસ્જિદમેં અદા કરેં. *

દૂસરી ચીઝ જો નમાઝ કાયમ કરનેકે લિયે ઝરૂરી હે વહ ઇન્સાનકી દિલી કૈફિયત હૈ. આદમીકી પૂરી કોશિશ યહ હોની ચાહિયે કે નમાઝકે વકત ઉસકા દિલ ખુદાકી તરફ મુતવજ્જા હો ઔર જો કુછ વહ ઝબાનસે કેહ રહા હો વહી દિલસે ભી અર્ઝ કરે. દિલકી ઇસ કૈફિયતકી નમાઝ ખુશૂઅ હૈ. ખુશૂઅકે અસલ મા”ની ઢૈં 'કેસીકે આગે સુક જાના, દબ જાના, આજિઝી ઔર ઇન્કિસારીકા ઇઝહાર કરના.' ઇસ કૈફિયતકા

૨૬ તજે ન

તા'લ્લુક દિલસે હૈ. ઇસકા મતલબ યહ હૈ કે નમાઝ પઢનેવાલેકા દિલ અલ્લાહતઆલાકી હૈેબત ઔર અઝમત વ જલાલસે મરઊબ હો. ઇસ કૈફિયતકો પૈદા કરનેકે લિયે કોશિશ કરની પડતી હૈ ઔર નમાઝકે ઉન તમામ ઝાહિરી (જો નઝર આતે હોં) આદાબકા લિહાઝ કરના પડતા હૈ જિનકા ઝિક્ર ઉપર હુવા હૈ. કોશિશ કરના ચાહિયે કે આદમી જાન-બૂઝકર નમાઝમેં ગૈર મુતા'લ્લિક બાતેં ન સોચે ઔર બિલા ઇરાદા જો ખ્યાલાત દિલમેં આએ ઉન્હેં પૂરી કોશિશકે સાથ દિલસે દૂર કિયે જાએ.

નમાઝ કિન પર ફઝ હૈ ?

કિ

હર આકિલ-વ-બાલિગ મુસલમાન પર નમાઝ ફફર્ઝ હૈ. હઝરત આયશા સિદ્દીકા રદિ. ફરમાતી હૈં કે રસૂલુલ્લાહ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમને ફરમાયાઃ તીન આદમીસે બાઝપુર્સ નહીં. એક, સોયા હુવા આદમી યહાં તક કે વહ બેદાર હો જાએ. દૂસરા, બચ્ચા યહાં તક કે વહ બાલિગ હો જાયે. તીસરા, પાગલ યહાં તકકે વો બાહોશ હો જાએ. (અહમદ, અબૂ દાઊદ, તિર્મિઝી, નસાઈ, ઇબ્ને માજહ, હાકિમ)

બચ્ચે પર નમાઝ ફર્ઝ નહીં હૈ, લેકિના વાલિદૈનકો ચાહિયે કે જબ વો સાત સાલ કા હો જાએ તો ઉસે નમાઝકા હુકમ દૈ. જબ દસ સાલકા હો જાએ તો મારેં ઔર દૂસરે મુઅસ્સિર તરીકે અપનાર્એ. નબી સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમને ફરમાયા હૈ કે “તુમ્હારે બચ્ચે સાત સાલ કે હો જાએ તો ઉન્હેં નમાઝકા હુકમ દો ઔર જબ દસ સાલ કે હો જાએ તો ઉન્હેં મારો ઔર ઉનકે સોનેકી જગહ અલગ કર દો. (મુસ્નદ અહમદ - ૧૦૯૪, અબૂ દાઊદ, હાકિમ)

૨.પાકીકા બયાન

- ગુસ્લક/ %૫/ - ડુગૂક! બય"? - ત%ચયુજ5/ બય/"

અલ્લાહતઆલાકે નેક બંદે વહ હૈં જો ખૂબ પાક-સાફ રહતે હૈં. પાકી ઔર સફાઈકો તહારત કહતે હૈં. રસૂલુલ્લાહ સલ્લલ્લાહુ અલે[હે વસલ્લમને ફરમાયા હૈ કે “પાકી આધા ઈમાન હૈ. (સહીહ મુસ્લિમ - ૫૩૪) દૂસરી જગહ રસૂલુલ્લાહ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમકા ઇર્શાદ હૈ-કે “જન્નતકી કુંજી નમાઝ હૈ' ઔર નમાઝકી કુંજી પાકી ઔર સફાઈ હૈ. (મિશ્કાત અલ મસાબીહ - ૫૫૫)-

મુસલમાન હર તરહકી નાપાકીસે દૂર રહતા હૈ. વહ અપને ઝાહેરકો ભી પાક રખતા હૈ ઔર બાતિનકો ભી. ઝાહિરકી પાકી તો યહ હૈ કે વહ અપના જિસ્મ, અપને કપડે, રહનેકી જગહ ઔર હર ચીઝકો પાક-સાફ રખ્ખે. બાતિનકી પાકી યહ હૈ કે વહ કુફ્ર વ શિર્કકી બાતોંસે અપને દિલકો પાક રખતા હૈ, બુરે ખ્યાલાત દિલમેં નહીં લાતા, ઝૂટ, ગીબત ઔર બેશરમીકી બાતોંસે બચતા હૈ. દિલમેં દુશ્મની ઔર કીના નહીં રખતા, ઘમંડ નહીં કરતા. અલ્લાહકો એક માનતા હૈ. હઝરત મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમકી લાઈ હુઈ શરીઅત પર પૂરા પૂરા અમલ ડરતા હે. અલ્લાહકે બંદોંકે સાથ મુહબ્બત કરતા હૈ, ગર્ઝ ઉસકા જિસ્મ ભી ઔરં ઉસકા દિલ ભી હર કિસ્મકી નાપાકીસે પાક રહતા હે.

નાપાકીકો નજાસત ભી કેહતે હેં. નજાસત દો તરહ કી હોતી હૈઃ નજાસતે હુકમી ઔર નજાસતે હકીકી.

નજાસતે હુકમી :

વહ નાપાકી જો દેખનેમેં નહીં આતી બલ્કે હઝરત મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલૈહે વસલ્લમકે બતાનેસે માલૂમ હુઈ હૈ જૈસે કોઈ શખ્સ બેવુઝૂ હો તો વુઝૂ કિયે બગૈર નમાઝ નહીં પઢ સકતા. શરીઅતકી નઝરમેં ઉસે પાકી હાસિલ નહીં હૈ. પેશાબ-પાખાના કરના, રિયાહ ખારિજ હોના, ખૂન યા પીપકા બદનસે [નિકલના, ટેક લગાકર સો જાના, મુંહ ભર કર કૈ (ઉલ્ટી)

ત25જે ન%#ઝ ૧૮૯

હો જાના,'યે સબ સૂરતેં નજાસતે- હુકમીકી હૈં. નજાસતે હુકમી વુઝૂ કસનેસે દૂર હો જાતી હૈં.

નજાસતે હકીકી :

વો નાપાકી જો આંખો સે દેખી જા સકતી હેં ઔર જિસસે ઇન્સાનકો. કુદરતી તૌર પર ઘિન આતી હૈ ઔર અપને આપકો ઉસસે બચાતા હૈ. ઇસકી દો કિસ્મે હૈંઃ (૧) નજાસતે ગલીઝા (ર) નજાસતે ખફીફા

નજાસતે ગલીઝા :

નજાસતે ગલીઝા યા'ની સખત નાપાકી. ઇસકા હુકમ ભી સખ્ત હૈ જેસે ઇન્સાનોંકા પેશાબ-પાખાના, ઇન્સાનોં ઔર જાનવરોંકા ખૂન, ઘોડે- ગધેકી લીદ, કુત્તે-બિલ્લીકા પાખાના, શરાબ વગૈરહ. સુવ્વરકી તો હર - ચીઝ નજાસતે ગલીઝા હૈ. અગર યહ ચીઝે કપડે, બદન, ટેબલ, કુર્સી, પલંગ ઔર ખાટ પર લગ જાએ તો તીન બાર ધોના ઝરૂરી હૈ, ખાસ તૌર પર જિસ જગહ નજાસત લગી હો તો ઉસકો ઇસ તરહ રગડ-રગડ કર ધોના ચાહિયે કે દાગ-ધબ્બા ન રહે.

નજાસતે ખફીફા :

નજાસતે ખફીફા યા'ની વહ નાપાકી જો નજાસતે ગલીઝાસે ઝરા હલ્કી હો, ઇસકા હુકમ ભી નર્મ હૈ. હલાલ જાનવરોંકા પેશાબ, હરામ પરિંદોંકી બીટ વગૈરહ અગર યહ બદન વગૈરહ પર યા કપડે પર લગ જાએ ઔર ચોથે હિસ્સે સે કમ પર લગે તો નમાઝ હો જાએગી લેકિન મકરૃહ હોગી. ઇસ લિયે બેહતર યહી હૈ કે નજાસતે ખફીફાકે મુઆમલેમેં એહતિયાત રખના ચાહિયે ઔર જહાં તક હો સકે અપને બદન ઔર કપડોંકો નજાસતે

ખફીફાસે ભી પાક ઔર સાફ રખ્ખેં.

ર૦ તરટ5જે ન%/7

ઇસ્તિંજા :

પાખાના ઔર પેશાબકે બાદ પાકી હાસિલ કરનેકો ઇસ્તિંજા કહતે હૈં. પેશાબ યા પાખાનેસે ફારિંગ હો કર પેહલે ઢેલે ઇસ્તેમાલ કરને ચાહિયે ઔર ફિર પાનીસે ધો ડાલના ચાહિયે. અગર મિટ્ટીકે ઢેલે ન મિલેં તો ઈંટકે ટઢુકડોંકો ઇસ્તેમાલ કિયા જા સકતા હૈ. હડડી, કોયલા, ગોબર, કાગઝ ઔર ખાનેકી ચીઝોંસે ઇસ્તિંજા નહીં કરના ચાહિયે. ઇસ્તિંજા બાયે (ડાબા) ' હાથસે કરના ચાહિયે.

ગુસ્લકા બયાન :

ગુસ્લકા મતલબ નહાના હૈ, મગર નહાનેકા શરીઅતમેં એક ખાસ

તરીકા હૈ. ગુસ્લકા તરીકા યહ હૈ કે પેહલે દોનોં હાથ ધો કર ઇસ્તિંજા કરે

ઔર બદનસે હકીકી નજાસત ધો ડાલે. ફિર વુઝૂ કરે, ફિર તમામ બદન

, પર પાની ડાલ કર હાથસે યા સાબુન લગા કર મલે. ફિર સારે બદન પર તીન મરતબા પાની બહાએ. કુલ્લી કરે ઔર નાકમેં પાની ડાલે.

બેહતર યહી હૈ કે ગુસ્લ હમ્મામ યા ગુસ્લખાનેમેં કિયા જાએ. હમ્મામ યા ગુસ્લખાનેમેં પૂરે કપડે ઉતાર કર નહાયા જા સકતા હૈ, લેકિન.હમ્મામ કા ઇત્તેઝામ ન હો તો [ફેર નાફસે ઘુટનોં તક કપડા બાંધકર નહાના ચાહિયે. "

ઝયાદા પાની બહાના, સત્ર ખુલા હોનેકી સૂરતમેં બાતચીત કરના યા કિબ્લેકી તરફ મુંહ કરના ઔર સુન્નતકે ખિલાફ ગુસ્લ કરના મકરૂહ હૈ.

ગુસ્લ કબ વાજિબ હોતા હે ?

(૧) સોતે યા જાગતેમેં જબ જવાનીકે જોશકે સાથ મની નિકલ આયે, જિસે એહતેલામ કેહતે હૈં, તો ગુસ્લ વાજિબ હો જાતા હૈ.

(૨) જબ મરદકી પેશાબગાહકા અગલા [હિસ્સા જિસે સુપારી કેહતે હૈં ઔરતકી શર્મગાહમેં દાખિલ હો જાએ ઔર છુપ જાએ તો ગુસ્લ વાજિબ હો જાતા હૈ ચાહે મની નિકલે યા ન નિકલે.

(૩) ઔરતોંકો જો ખૂન હર મહીને શર્મગાહસે આતા હૈ ઉસે હૈઝ કેહતે હેં, જબ યે ખૂન આના બંદ હો જાએ તો ગુસ્લ કરના વાજિબ હૈ.

(૪) ઔરતકો બચ્ચા પૈદા હોનેકે બાદ જો ખૂન આતા હૈ ઉસકો નિફાસ કહતે હૈં, ઉસકે બંધ હોને પર ગુસ્લ કરના વાજિબ હૈ.

નોટઃ સોનેકે બાદ આંખ ખુલી ઔર કપડે યા બદન પર મની લગી હુઈ હો તો ભી ગુસ્લ વાજિબ હો જાતા હૈ ચાહે કોઈ ખવાબ દેખા હો યા ન દેખા હો. ગુસ્લકે ફરાઇઝ :

(૧) કુલ્લી કરના

(ર) નાકમેં પાની ડાલના

(૩) તમામ બદન પર પાની ડાલના ગુસ્લમેં પાંચ સુન્નતે હૈં :

(૧) દોનોં હાથ ગઢ્ટો તક ધોના

(ર) ઇસ્તિંજા કરના ઔર જિસ જગહ નજાસત લગી હો ઉસકો ધોના

(૩) નાપાકી દૂર કરનેકી નીય્યત કરના

7) (૪) પેહલે વુઝૂ કરના

(૫) પૂરે બદન પર તીન બાર પાની બહાના

વુઝૂકા બયાન :

જબ નમાઝ પઢનેકા ઇરાદા કર લે તો સાફ બર્તનમેં પાક પાની લેકર પેહલે ગઢ્ટો તક હાથ ધોએ, ફિર તીન બાર ફુલ્લી કરે, મિસ્વાક કરે, [ફેર તીન બાર નાકમેં પાની ડાલે ઔર નાક સાફ કરે, તીન બાર મુંહ ધોએ, ફિર કોહનિયોં તક દોનોં હાથ ધોએ, ફિર સર ઔર કાનોંકા મસહ કરે, ફિર દોનોં પાંવ ટખનોં તક ધોએ. વુઝૂમેં ચાર ફર્ઝ હૈં :

(૧) પેશાનીકે બાલોસે ઠોડીકે નીચે તક ઔર એક કાનસે દૂસરે કાન તક મુંહ ધોના

(ર) દોનો હાથોકો કોહનિયોં સમેત ધોના (૩) ચોથાઈ સરકા મસહ કરતા ૪) દોનોં પાંવ ટખને સમેત ધોના

' વુઝૂમેં તેરહ સુન્નતેં હેં : (૧) નીય્યત કરના (ર) બિસ્મિલ્લાહ પઢના (૩) પેહલે તીન બાર દોનોં હાથ ગર્ઢ્ટો તક ધોના (૪) મિસ્વાક કરના (૫) તીન બાર કુલ્લી કરના (૯)

૬) તીન બાર નાકમેં પાની ડાલના

તર25જે ન ર સઝ

૭) દાઢીકા ખિલાલ કરના ર ૮) હાથ- પાંવકી ઉંગલિયોંકા [ખખિલાલ કરના

૯) હર ઉઝ્વકો તીન બાર ધોના

ી ી ( (૧૦) એક બાર પૂરે સરકા મસહ કરના યાની ભીગા હુવા હાથ ફેરના (૧૧) દોનોં કાનોંકા મસહ કરના

(૧૨) તરતીબસે વુઝૂ કરના

(

૧૩) પૈ દર પૈ વુઝૂ કરના કે એક ઉઝ્વ સૂખને ન પાએ કે દૂસરા ધોએ

વુઝૂમેં પાંચ બાતેં મુસ્તહબ હૈં :

(૧) દાએં તરફસે શુરૂ કરના

(ર) ગર્દનકા મસહ કરના

(૩) દૂસરેકી મદદકે બગૈર ખુદ વુઝૂ કરના (૪) કિબ્લેકી તરફ મુંહ કરકે બેઠના )

(૫) પાક ઔર ઊંચી જગહ પર બેઠ કર વુઝૂ કરના

વુઝૂમેં ચાર ચીઝેં મકરૂહ હેં : . (૧) નાપાક જગહ પર વુઝૂ કરના . (૨) સીધે હાથસે નાક સાફ કરના (૩) વુઝૂ કરનેમેં દુનિયાકી બાતેં કરના (૪) સુ્તકે ખિલાફ વુઝૂ કરના

સ ૮25જે ત/%#૪

આઠ ભબાતોસે વુઝૂ ઢૂટ જાતા હૈ : (૧) પાખાના યા પેશાબ કરના (૨) રિયાહકા ખારિજ હોના (૩) બદનકે કિસી હિસ્સેસે પીપ યા ખૂનકા નિકલ કર બેહ જાના (૪) મુંહ ભર કર કૈ (ઉલ્ટી) કરના (૫) લેટ કર યા સહારા લેકર સો જાના (૬) બીમારી યા કિસી દૂસરી વજહસે બેહોશ હો જાના (૭) દીવાના હો જાના (૮)

૮) નમાઝમેં કેહ-કહા માર કર'યા'ની ઝોર સે હંસના

તયમ્મુમકા બયાન : પાક મિટ્ટીસે બદનકો નજાસતે હુકમિયહસે પાક કરનેકો તયમ્મુમ કહતે હેં.

જબ પાની ન મિલે યા પાની ઇસ્તેમાલ કરનેસે બીમાર હો જાને યા બીમારી બઢ જાનેકા ખતરા હો તો બજાએ ગુસ્લ યા વુઝૂકે તયમ્મુમ કરના જાઇઝ હૈ. મિસાલકે તૌર પર પાની એક યા દો મીલ દૂર હો, યા કિસી દુશ્મનકે ખતરેકી વજહસે અપની જાનકા ખતરા હો યા પાની મિલનેકી જગહ પર સાંપ યા શેર યા કોઈ દૂસરાઃખતરનાક દુશ્મન મોજૂદ હો ઔર ઉનકી મૌજૂદગીસે જાનકા ખતરા હો, યા કૂવા તો હૈ લેકિન ડોલ ઔર રસ્સી નહીં હૈ, યા પાની ઉસકે પાસ ઇતના કમ હૈ કે અગર વુઝૂ યા ગુસ્લમેં ખર્ચ કર દિયા તો ઉસકે પ્યાસે મરનેકા ડર હો તો ઇન સૂરતોંમેં _ બિલા શક તયમ્મુમ કર સકતા હૈ.

ત2કીજે ન*/7 ર૪

* પાનીકે ઇસ્તેમાલસે મામૂલી બીમારીકા ખતરા હો તો તયમ્મુમ જાઈઝ નહીં હે અલબત્તા ખતરનાક બીમારીકા અંદેશા હો ઔર મશહૂર હકીમ યા ડાકટર પાનીકે ઇસ્તેમાલસે મના કરેં તબ હી તયમ્મુમ કરના ચાહિયે.

તયમ્મુમમેં તીન ફઝ હેં : | (૧)નીય્યત કરના (૨) દોનોં હાથ મિટ્ટી પર માર કર મુંહ પર ફેરના

(૩) દોનોં હાથ મિટ્ટી પર માર કર દોનોં હાથોંકો કોહનિયોં તક મલના (મિટ્ટીકા સાફ હોના ઝરૂરી હે)

તયમ્મુમકા તરીકા યહ હે :

પેહલે નીય્યત કરે કે મૈં નાપાકી દૂર કરને ઔર નમાઝ પઢનેકે લિયે તયમ્મુમ કરતા હૂં. ફિર દોનો હાથ મિટ્ટીકે બડે ઢેલે પર માર કર ઉન્હેં ઝાડ દે, ઝયાદા મિટ્ટી લગ જાએ તો મુંહસે ફૂંક દે ઔર દોનોં હાથોંકો મુંહ પર ઇસ તરહ મલે કે કોઈ જગહ બાકી ન રહે. એક બાલ બરાબર ભી જગહ છૂટ જાએ તો તયમ્મુમ નહીં હોગા. ફિર દૂસરી મરતબા દોનોં હાથ મિટ્ટી પર મારે ઔર ઉસે ઝાડ કર કોહનિયોં તક હાથ ફેરે ઔર ઉગલિયોંકા ખિલાલ ભી ઝરૂરી હૈ.

પાક મિટ્ટી, રેત, પથ્થર, ચૂના ઔર મિટ્ટીકે કચ્ચે યા પક્કે બરતન જિન પર રોગન યા પોલિશ ન હો, મિટ્ટી કી કચ્ચી યા પક્કી ઈંટૅ, મિટ્ટી, પથ્થર ઔર ચૂનેકી દીવાર પર તયમ્મુમ કરના જાઇઝ હૈ.

લકડી, લોહા, સોના, ચાંદી, તાંબા, પીતલ, એલ્યુમિનિયમ, શીશા, રાંગ, જસત, ગેહૂં, જવ ઔર તમામ કિસ્મકે અનાજ કપડે, રાખ વગૈરહ પર તયમ્મુમ જાઇઝ નહીં હૈ.

૩. તરકીબ નમાઝ

?. અઝ/નક/ જ%/- ર. "”%ઝ5/ બય/ન ૭. ન*/ઝરઝ શે ક» નજ/ઝકે અરકર ૪. ૧/કિબ/તે નમ/ઝ ૬, ન%/ઝઝ ઝુન્નજેં ૭. ચુક/સિદ/ત નજ/ઝ ૮- *કરૃહ/તે ન૧/ઝ હ. 7%/ઝકે અવકંત ૨૦. ન%/ઝ ૧ઢ૦૭5/ «ર5/-તર% સજૂદએ સહવક? જયન વિક્કી ન%/ઝ ન*/ઝે તર/%હ * 95/25 -*/ઝ% મુસાફર નજ/ઝ જુમ્ઝ/ઝ «*/ઝ ઈટેનઝી ન%/ઝ 9૦/ઝેઝ */ઝ

ત25ીજે ન ર૭

૧. અઝાનકા બયાન :

અઝાનકે મા'ની ખબર કરનેકૅેં હેં, લેકિન શરીઅતમેં ફર્ઝ નમાઝોકે લિયે જો ખાસ અલફાઝ ખબર કરનેકે લિયે પુકારે જાતે હૈં ઉસે અઝાન કહા જાતા હૈ.

અઝાનસે ઇસ્લામકી એક ખાસ શાન ઝૉહિર હોતી હૈ ઇસ લિયે ઇસકી બહોત ઝયાદા તાકીદ હે.

પાંચોં ફર્ઝ નમાઝોં ઔર જુમ્આકી નમાઝકે લિયે અઝાન મસ્નૂન હૈ, ઇસકે અલાવા ઔર કિસી નમાઝકે લિયે અઝાન મસ્નૂન નહીં.

હર ફર્ઝ નમાઝકી અઝાન ઉસકે વકતમેં કેહની ચાહિયે.

અઝાનકે અલ્ફાઝ યહ હૈં :

અલ્લાહુ અકબર કછ ટી

(ચાર બાર પુકારે)

અશ્હદુઅલ્લ લા ઇલાહ ઇલ્લલ્લાહ રી મી 4) ઝા ડટ દ (દો બાર પુકારે)

અશ્હદુઅન્ના મુહમ્મદર દ્રણ૬૭ દહાડા રસૂલુલ્લાહ

(દો બાર પુકારે)

હૈયા અલસ્સલાહ કેંક.£)! રહ જ

(દો બાર પુકારે)

ર૮ તરીને ન

હૈયા અલલ ફલાહ ટય હજ

(દો બાર પુકારે)

અલ્લાહુ અકબર ક (દો બાર પુકારે) લા ઇલાહ ઇલ્લલ્લાહ દી ર £]%

નોટઃ ફજકી નમોઝકે લિયે જો અઝાન પુકારી જાતી હે હૈ ઉસમેં હૈયા અલલ ફલાહકે બાદ

અસ્સલાતુ હય મિનન તૌમ 315 શ્રડટં ૬) (નમાઝ નસે બેહતર હૈ હૈ) (દો બાર પુકારે) અઝાનકે બાદ યે દુઆંપઢની ચાહિયેઃ

દર 2519 411 ઢટ્ઝ્ડડીપકડ કાકા કકપડડકાદડાદણ ડપ#ૌહ્ધઈઝડડી

અલ્લાહુમ્મ રબ્બ હાઝિહિદ દ'અવતિત્‌ તામૂમતિ વસ્સલાતિલ કાઈમતિ આતિ ભુહમ્મદ નિલવસીલત વલ ફઝીલત વબ્અસહુ મકામમ મહમૂદ નિલ્લઝી વ અદ્તહુ ઈન્નક લા તુખ્લિફુલ મીઆદ.

૨. નમાઝકા બયાન :

ચોબીસ ઘંટોંમેં પાંચ નમાઝે ફર્ઝ હેં. ઇનકો છોડનેવાલા સષ્ટ ગુનેહગાર, ફાસિક ઔર ફાજિર હૈ ઔર ઇનકી ફરઝિયતકા ઇન્કાર કરનેવાલા કાફિર હે.

'ફતવા એ આલમગીરી*મેં હૈ કે જો શખ્સ નમાઝકી ફરઝિયતકા ઇન્કાર નહીં કરતા લેકિન જાનબૂઝ કર નમાઝ છોડ દેતા હૈ ઉસકો કત્લ ન કરેં બલ્કે કેદ કર દે, યહાં તક કે વહ તૌબા કરે.

પાંચ નમાઝે હર મુસલમાન, બાલિગ, મર્દ ઔર ઔરત પર ફર્ઝ હૈં ફજ, ઝુહર, અસર, મગરિબ, ઇશા.

૩. નમાઝકી શર્તે :

નમાઝ સહી ઔર મુકમ્મલ હોનેકે લિયે સાત શર્તે હૈં. અગર ઇનમેંસે એક ભી શર્ત પૂરી ન હુઈ તો નમાઝ ન હોગી. વહ શર્તે યહ હૈં :

૧. બદનકા પાક હોના ઔર ગુસ્લકી ઝરૂરત હો તો ગુસ્લ કરના ઔર વુઝૂકી ઝરૂરત હો. તો વુઝૂ કરના

૨. કપડોંકા પાક હોના

૩. નમાઝકી જગહકા પાક હોના ૪. સત્‌રકા છુપાના

૫. નમાઝકા વકત હોના

૪. કિબલેકી તરફ મુંહ હોના

૪. નીય્યત કરના

૧. બદનકે પાક હોનેસે મુરાદ યહ હે કે અગર ગુસ્લ વાજિબ હો તો ગુસ્લ કરે. બદન પર કિસી જગહ નાપાકી લગી હો તો ઉસકો ધો કર સાફ

કરે ઔર વુઝૂ કરે.

૨. નમાઝકી દૂસરી શર્ત યહ હૈ કે કપડે પાક હોં, અગર કોઈ શખ્સ બિલા ઉઝ્‌ર નાપાક કપડોંસે નમાઝ પઢેગા તો નમાઝ ન હોગી ઔર ગુન્હેગાર હોગા. કપડોંસે મુરાદ વહી કપડે હેં જિનકો પેહનકર નમાઝ પઢી જાતી હૈ જૈસે કમીઝ, કુર્તા, પાજામા, પેન્ટ, લુંગી, દુપટ્ટા, શેરવાની, કોટ, અમામા વગૈરહ.... ઇનમેંસે કિસી પર અગર એક દિરહમ (એક રૂપિયા કલદાર) કે બરાબર યા ઉસસે ઝયાદા નજાસત લગી હો તો કપડેકા_ પાક કરના ઝરૂરી હૈ.

નજાસતે ખફીફા ૧ કપડેકે ચોથાઈ હિસ્સે યા ઉસસે ઝયાદા પર હો તો ઉનકા પાક કરના ભી ઝરૂરી હૈ.

૩. જગહકે પાક હોનેકા યે મતલબ હૈ કે જિસ જગહ નમાઝ પઢી જાએ ઉસ જગહકા પાક હોના ઝરૂરી હૈ, જૈસે તખ્ત, જાનમાઝ ઔર વહ કપડા જિસ પર નમાઝ પઢી જાએ.

૪. સત્‌રકે છુપાનેસે મુરાદ યહ હે કે મઈકો નાફસે ઘુટનોં તક અપના બદન છુપાના ફર્ઝ હૈ. યહ એસા ફઝ હૈ કે નમાઝકે અંદર ભી ફર્ઝ હે ઔર નમાઝકે બાહર ભી ફર્ઝ હૈ. કુછ લોગ જો નીકર યા ચડ્ડી પહન કર બાહર ફિરતે હેં ગુનાહ હૈ. ઔરતકો સિવાય દોનોં હથેલિયો, પાંવ ઔર મુંહકે, પૂરે બદનકા ઢાંકના ફર્ઝ હે. અગરચે ઔરતકો નમાઝમેં મેં મુંહ છુપાના

ફર્ઝ નહીં હૈ લે।કેન ગેરમર્દોકે સામને બેપરદા આના ભી જાઇઝ નહીં હે.

૫. નમાઝ પઢનેકે લિયે યહ શર્ત હૈ કે જો વકત ઇસકે લિયે મુકરર કિયા ગયા હૈ ઉસી વકતમેં પઢી જાએ. વકતસે પેહલે પઢેગા તો નમાઝ નહીં હોગી, વકતકે બાદ પઢનેસે અદા નહીં બલ્કે કઝા હોગી. જૈસે ઝુહરકા વક્ત બાકી હૈ ઔર અસ્નકા વકત નહીં હુવા ઔર કિસીને ઝુહરકે વકત હી મેં અસ્નરકી નમાઝ પઢ લી તો અસ્નકી નમાઝ ન હોગી. યા ઝુહરકા વકત ગુઝર ગયા ઔર અસ્નકા વકત શુરૂ હો ગયા ઔર કિસીને ઝુહરકી નમાઝ

ન પઢી તો પેહલે ઝુહરકી નમાઝક્ઝા પઢ લે ફિર અગ્નકી નમાઝ બાજમાઅત પઢે. તંગ વકતમેં નમાઝ પઢના મકરૂહ હૈ.

૬. ઇસકો ઇસ્તિકબાલે કેબ્લા ભી કેહતે હેં, ઇસકા મતલબ યે હૈ કે નમાઝ પઢનેવાલેકા મુંહં કિબ્લેકી તરફ હો. મુસલમાનોંકા કિબ્લા ખાનએ કા'બા કમરેકી શકલકા એક ઘર હૈ કે જો મુલ્ક અરબકે મશહૂર શહેર મક્કા મુઅઝ્ઝમામેં વાકેઅ હૈ. ખાનએ કા'બાકો કા'બતુલ્લાહ, બયતુલ્લા ઔર બયતુલહરામ ભી કેહતે હૈં.*

હમારે મુલ્ક હિંદુસ્તાન, બર્મા, પાકિસ્તાન ઔર દૂસરે બહુતસે મુલ્કોમે કિબલા મગ્રિબકી તરફ હૈ.

ફર્ઝઔર નફલ નમાઝે, ઈદૈનકી નમાઝે, જનાઝેકી નમાઝ ઔર સજૂદએ [તિલાવત કિબલેકી તરફ મુંહ કિયે બગૈર જાઇઝ નહીં.

૭. નીય્યત દિલસે ઇરાદેકો કેહતે હેં, મિસાલકે તૌર પર ફજકી નમાઝ પઢની હૈ તો યે નીય્યત કરે કે આજકી નમાઝે ફજ પઢતા હૂં. કઝા નમાઝ હો તો ઇસ તરહ નીય્યત કરે કે ફલાં દિનકી નમાઝે ફજ પઢતા હૂં. અગર ઇમામકે પીછે નમાઝ પઢતા હો તો ઉસકી નીય્યત ભી ઝરૂરી હૈ. નફલ નમાઝ, સુન્નત નમાઝ ઔર તરાવીહકે લિયે ભી નીય્યત કરના ઝરૂરી હૈ. નીય્યત અગર ઝબાનસે ન કહે તો નીય્યત હો જાએગી લેકિન ઝબાનસે કેહના મુસ્તહબ હે.

૪. નમાઝકે અરકાન :

અરકાને નમાઝ ઉન ચીઝોંકો કેહતે હૈં જો નમાઝકે અંદર ફર્ઝ હેં. અરકાન રુકૂનકી જમા હૈ, રુક્નકે મા'ની ફર્ઝક ઔર અરકાનકા મતલબ ફરાઇઝ હૈં. નમાઝકે અંદર છ બાતેં ફર્ઝહેં: (૧) તકબીરે તહરીમા કેહના

2ર ત2કજે ન*%/

(૨) કયામ યા'ની ખડા હોના (૩)

૪) રકૂઅ કરના (

(

પ) )

૩) કિ્અત યાની કુરબાન મજીદમેંસે કુછ પઢના

દોનોં સજદે કરના

૬) કાયદએ અખીરહ

(૧) તકબીરે તહરીમાકા યહ મતલબ હૈ કે નીય્યત બાંધતે વકત અલ્લાહુ અકબર કહે. ઇસ તકબીરકે કેહનેસે નમાઝ શુરૂ હો જાતી હે ઔર જો બાતેં ' નમાઝકે ખિલાફ હૈં; જૈસા કે ચલના-ફિરના, ખાના-પીના ઔર બાતચીત કરના વગેરહ સબ જ હરામ હો જાતા હૈ, ઇસકો તકબીરે તહરીમા કેહતે હૈં, તકબીરે તહરીમા કેહતે વકત ફર્ઝ ઔર વાજિબ નમાઝોંમેં જબ કે કોઈ ઉઝર ન હો સીધા ખડા હોના ફર્ઝ હૈ.

(ર) કયામ ખડે હોનેકો કેહતે હેં ઔર ખડે હોનેસે એસા સીધા ખડા હોના મુરાદ હૈ કે ઘુટનોં તક હાથ ન પહોંચ સકે.

ફર્ઝ ઔર વાજિબ નમાઝોંમેં ઇતના ખડા હોના ફર્ઝ હૈ જિસમેં ઇતના કુરબાન પઢ લિયા જાએ જિતના કે નમાઝમેં-પઢના ફર્ઝ હૈ

નફ્લ નમાઝે બૈઠ કર પઢી જા સકતી હૈં. બીમારીકી હાલતમેં ઝખ્મી હોનેકી હાલતમેં ઔર ખડે હોનેકી તાકત ન હો તબ નમાઝ બેઠકર ભી પઢી જા સકતી હૈ

(૩) નમાઝમેં કુર્બાનેમજીદ પઢનેકો કિર્અત કેહતે હૈં. કમ અઝ કમ એક આયત પઢના ફર્ઝ હૈ. સૂરઃ ફાતિહા પઢના, વાજિબ હૈ. ફફર્ઝકી પેહલી ઔર દૂસરી રક્અતો ઔર નમાઝે વિત્રમેં, સુન્નત ઔર નફ્લકી તમામ રક્અતોંમેં સૂરઃ ફાતિહાકે બાદ કોઈ ઔર સૂરત યા એક બડી આયત યા કમસે કમ તીન છોટી આયતોંકા પઢના વાજિબ હૈ.

ફર્ઝ નમાઝકી તીસરી રક્અત ઔર ચોથી રફ્અતકે અલાવા સુન્નત, વિત્ર ઔર નફલકી હર રફ્અતમેં સૂરઃ ફાતિહાકે બાદ કુર્બાનકા પઢના ફર્ઝ હે.

(૪) રુકૂઅ, નમાઝમેં ઇસ કદર ઝુકનેકો કેહતે હૈં કે હાથ ઘુટનોં તક પહોંચ જાએં. રુકૂઅકા મસ્નૂન તરીકા યહ હૈ કે ઇતના ઝુકા જાએ કે સર ઔર કમર બરાબર રહેં ઓર હાથ પસલિયોંસે અલગ રહે. ઓર ઘુટનોંકો દોનોં હાથોસે પકડ લિયા જાએ. બુઢાપેકી વજહસે કમર ઈસ કદર ઝુક જાએ યા બહુત ઝયાદા કુબડા હો કે રુકૂઅકી શક્લમેં હર વકત માલૂમ હોતા હો તો વો સર કે ઇશારેસે યા સરકો ઝુકા કર રુકૂઅ કરે.

(૫) ઝમીન પર પેશાની રખનેકો સજદહ કેહતેં હૈ. હર રફઅતમેં દોનો

સજદે ફર્ઝ હૈં. અગર પેશાની ઔર નાક દોનોં પર ઝખ્મ હોં તો એસે ઇન્સાનકો સરકે ઇશારેસે સજૂદહ કર લેના ચાહિયે.

એક સજૂદહકે બાદ દૂસરા સજદહ કરનેસે પેહલે અચ્છી તરહ સીધા હોકર બેઠે ઔર ફિર દૂસરા સજદહ કરે.

(૬) કઅંદએ અખીરામેં અત્તહિયાતકે આખરી લફ્ઝ અબ્દુહુ વ રસૂલુહ તક પઢનેકી. મિકદાર બૈઠના ફર્ઝ હૈ.

કઅદએ અખીરા તમામ નમાઝોમેં ચાહે ફર્ઝ હોં, વાજિબ હો સુન્નત હોં યા નફૂલ ફર્ઝ હે.

પ. વાજિબ્રાતે નમાઝ :

વાજિબાતે નમાઝ ઉન બાતોંકો કેહતે હેં જિનકા નમાઝમેં અદા કરના ઝરૂરી હૈ. અગર ઇનમેંસે કોઈ ચીઝ ભૂલસે છૂટ જાએ તો સજૂદએ સહ્વ કર લેનેસે નમાઝ દુરુસ્ત હો જાતી હૈ, ઔર ભૂલેસે છૂટનેકે બાદ સજૂદએ સહ્વ ન કિયા જાએ યા જાનબૂઝ કર કોઈ બાત છોડ દી જાએ તો નમાઝકા ટૂટના વાજિબ હો જાતા હૈ.

વાજિબાતે નમાઝ ચોદહ હૈં: (૧) ફર્ઝ નમાઝકી પેહલી દો રફઅતેં કિર્અતકે લિયે મુકર્રર કરના.

(ર) ફર્ઝ નમાઝોંકી તીસરી ઔર ચોથી રક્અતમેં સિર્ફ સૂરઃ ફાતિહા પઢતા, લેકિન સુન્નત, વાજિબ ઔર નકલ નમાઝકી તમામ રફઅતોંમેં સૂરઃ ફાતિહાકે બાદ કોઈ સૂરઃ યા બડી આયત યા કમસે કમ તીન છોટી આયતોંકા પઢના.

(૩) સૂરઃ ફાતિહાકો સૂરઃ સે પેહલે પઢના.

(૪) કિર્અત ઔર રુકૂઅમેં ઔર સજદો ઔર રક્અતોંમેં તરતીબ કાયમ રખના.

(૫) કોમા કરના યા'ની રુકૂઅસે ઉઠકર સીધા ખડા હોના. (૬) જલ્સા યાની દોનોં સજદોંકે દરમ્યાનમેં સીધા બેઠ જાના.

(૭) તઅદીલે અરકાન યા'ની રુકૂઅ, સજદહ વગૈરહકો ઇત્મીનાનસે અચ્છી તરહ અદા કરના.

(૮) કઅદએ ઊલા યા'ની તીન યા ચાર રફઅતવાલી નમાઝોંમેં દો રકફ્અતોકે બાદ તશહ્હુદકી મિકદાર બેઠના.

(૯) દોનોં કઅદોમેં તશહ્હુદ પઢના.

(૧૦) ઇમામકો નમાઝે ફજ, મગરિબ, ઇશા, જુમ્આ, દે, તરાવીહ ઔર રમઝાનુલ મુબારકકે વિત્રોંમેં આવાઝસે કિર્અત કરના ઔર રુહર ઔર અસ્નકી નમાઝોંમે આહિસ્તા પઢના.

(૧૧) લફૂઝ સલામકે સાથ નમાઝકો ખત્મ કરના.

8૧૨) નમાઝે વિત્રમેં કુનૂતકે લિયે તકબીર કેહના ઔર દુઆએ કુનૂત પઢના.

(૧૩) દોનો ઈદેનકી નમાઝોમેં ઝાઈદ તકબીરે કેહના.

તરકીજે નમ#૪ 2%

૬. નમાઝકી સુન્નતેં :

જો ચીઝે નમાઝમેં હઝરત મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમસે સાબિત હુઈ હૈં લેકિન ઉનકી તાકીદ ફર્ઝ ઔર વાજિબકે બરાબર સાબિત નહીં હુઈ ઉન્હેં સુન્નત કેહતે હેં, ઇન ચીઝોંમેં કોઈ ચીઝ અગર ભૂલેસે છૂટ જાએ તો ન નમાઝ ટૂટતી હે ન સજૂદએ સહૂવ વાજિબ હોતા હૈ, ન ગુનાહ હોતા હૈ. ઔર જાનબૂઝકર છોડ દેનેસે નમાઝ તો નહીં ટૂટતી ઔર ન હી સજૂદએ સહ્‌વ વાજિબ હોતા હૈ લેકકેન છોડનેવાલા મલામતકા મુસ્તહિક હોતા હે. નમાઝમેં યહ સુન્નતે હૈં:

(૧) તકબીરે તેહરીમા કેહનેસે પેહલે દોનોં હાથ કાનોં તક ઉઠાના

(ર) દોનોં હાથોંકી ઉંગલિયાં અપને હાલ પર ખુલી રખના ઔર કિબ્લા ડખ રખના.

| (૩) તકબીર કેહતે વકત સરકો ન ઝુકાના.

(૪) ઇમામકા તકબીરે તેહરીમા ઔર એક રુકનસે દૂસરે રુફનમેં જાનેકી તમામ તકબીરેં બુલન્દ આવાઝસે કેઢના.

(૫) સીધે હાથકો બાયે હાથ પર નાફકે નીચે બાંધના. (૬) સના પઢના.

(૭) અઉગ્ુબિલ્લાહ પઢના.

(૮) બિસ્મિલ્લાહ પઢના.

(૯) ફર્ઝ નમાઝકી તીસરી ઔર ચોથી રફ્અતમેં સિર્ફ સૂરઃ ફાતિહા પઢના, આમીન કેહના.

(૧૦) સના, તઅવ્યુઝ ઔર બિસ્મિલ્લાહ ઔર આમીન સબકો પઢના.

(૧૧) સુન્નતકે મુતાબિક કિર્અત કરના યા'ની જિસ જિસ નમાઝમેં જિસ કદર કુર્બાનેમજીદ પઢના સુન્નત હૈ ઉસકે મુતાબિક પઢના.

(૧૨) રુકુઅ ઔર સજદેમેં તીન તીન બાર તસ્બીહ પઢના.

(૧૩) રુકૂઅમેં ઝુકને ઔર ઘુટનોં પર હાથ રખનેસે ફર્ઝ અદા હો જાતા હૈ. સુન્નત યહ હૈ કે રુકૂઅમેં કમર સીધી હો, ન નીચેકી તરફ ઝુકી હુઈ, ન તો ઉપર ઉઠી હુઈ. હાથ ઘુટનોં પર રખતે વકત કોહનિયોંકો બદનસે દૂર રખેં ઔર ઘુટનોં પર ઉંગલિયાં ખોલ કર રખે.

(૧૪) કોમામેં ઇમામકો સમિઅલ્લાહુલિમન હમિદહ ઔર મુક્તદીકો

[રબ્બના લકલહમ્દ કેહના ઔર મુન્ફ્રિદકો (અકેલે નમાઝ પઢનેવાલા) દોનોં કેહના.

(૧૫) સજદેમેં જાતે વકત પેહલે દોનોં ઘુટને, ફિર દોનો હાથ, [ફેર પેશાની ઝમીન પર રખના. સજદેસે ઉઠતે વકત પેહલે હાથ ઝમીનસે ઉઠાના, ફિર ઘુટને ઉઠાના. સજદેમેં (૧) બાઝુઓંકો પેહલૂઓસે દૂર રખે. (ર) કોહનિયોંકો ઉઠાએ રખે (કુત્તેકી તરહ હાથ ન ફેલાએ) (૩) ઉંગલિયાં મિલી હુઈ રખેં (૪) દોનોં હાથ મૂંઢે ઔર કાનોંકે બરાબર રખેં. (૫) હાથ ઔર પાંવકી ઉંગલિયોંકો કિબ્લા રુખ રખે. (૬) પેટકો રાનોંસે દૂર રખે (ઔરત) રાનો ઓર પેટ કો મિલાએ.

(૧૬) જલ્સા ઔર કઅદેમેં બાંયા પાંવ બિછા કર ઉસ પર બેઠના ઔર સીધે પાંવકો ઇસ તરહ ખડા રખના કે ઉસકી ઉગલિયોંકે સિરે 1કેબલેકી તરફ રહેં ઔર દોનોં હાથ દોનોં રાનોંકો મિલાકર બાંએ પાંવકો દાયી રાનકે નીચે રખે.

(૧૭) તશહ્હુદમે 'અશહદુ અલ્‌ લા ઇલાહ' પર કલમેકી ઉંગલી ઉઠાએ ઔર “ઈલ્લલ્લાહ' પર રખ લેં.

(૧૮) કઅદએ અખીરા તશહ્હુદકે બાદ દુરૂદ પઢના.

(૧૯) દુરૂદકે બાદ દુઆ પઢના.

:22722255254:33322232222:222:2:53

(૨૦) પેહલે દાએ તરફ ફિર બાએ તરફ સલામ ફેરના.

છ. મુફ્સિદાતે નમાઝ :

મુફૂસિદાતે નમાઝ ઉન ચીઝોંકો કેહતે હૈં જિનસે નમાઝ ફાસિદ હો જાતી હૈ યા'ની ટૂટ જાતી હૈ ઔર ઉસે લૌટાના ઝરૂરી હો જાતા હૈ.

મુફસિદાતે નમાઝ યે હૈ :

(૧) નમાઝમેં બાતચીત કરના, ચાહેં ભૂલ કર હો યા જાનબૂઝ કર, થોડા હો યા ઝયાદા નમાઝ ફાસિદ હો જાતી હૈ.

(ર) સલામ કરના, સલામકા જવાબ દેના, છીંકકા જવાબ દેના, નમાઝસે બાહર કોઈ શપ્સ દુઆ માંગ રહા હૈ ઉસકી દુઆ પર આમીન કેહના.

(૩) કિસી બુરી ખબર પર ઇન્ના લિલ્લાહ.... કેઠના યા અચ્છી ખબર પર સુબ્હાનલ્લાહ કેહના.

(૪) દર્દ યા રંજકી વજહસે ઉહકાર ભરના.

(૫) અપને ઇમામકે સિવા કિસી દૂસરેકો લુકમા દેના. (૬) કુર્બાનશરીફ દેખ કર પઢના.

(૭) કુઓનિમજીદ પઢનેમેં સખ્ત ગલતી કરના.

(૮) અમલે કસીર કરના યા'ની કોઈ એસા કામ કરના જિસકી વજહસે લોગ યે સમઝે કે યે ઇન્સાન નમાઝ નહીં પઢ રહા હૈ.

(૯) ખાના-પીના ચાહે ભૂલ કર હો યા જાનબૂઝ કર.

(૧૦) દો સફોંકી મિકદારકે બરાબર ચલના.

(૧૧) કિબલેકી તરફસે બિલા ઉઝર અપના સીના ફેર લેના. (૧૨) નાપાક જગહ પર સજદહ કરના.

(૧૩) સતર ખુલ જાનેકી સૂરતમેં એક રુક્નકી મિકદાર ઠહરના.

(૧૪) દુઆમેં એસી ચીઝ માંગના જો બંદોંસે માંગી જાતી હૈ જૈસે અય અલ્લાહ મુઝે આજ સો રૂપિયે દે દે.

(૧૫) મુસીબતકી વજહસે ઇસ તરહ રોના કે આવાઝમેં હુરૂફ ઝાહિર હોને લગે. ી

(૧૬) બાલિગકા નમાઝમેં કહકહા માર કર યા ઝોરસે હંસના

(૧૭) ઇમામસે આગે બઢ જાના.

વો ચીઝે જિનસે નમાઝ નહીં ટૂટતી ઃ

(૧) રોનાઃ ખશીય્યતે ઇલાહી યા બીમારીકી વજહસે અગર રોના આ જાએ મગર દો હરફો તકકે લિયે હો તો.

(ર) ખંખારનાઃ ઝરૂરત પર ખંખાર સકતે હૈ મગર દો હરફોંસે ઝયાદા નહીં.

(૩) ઇલ્તિફાત (કેસી તરફ તવજ્જોહ દેના): ફર્ઝ નમાઝકે અલાવા મજબૂરી હો તો કિયા જા સકતા હૈ.

(૪) સાંપ, બિચ્છુ, મખ્ખી (ડંખવાલી) ઔર ઝેહરીલે ઔર નુકસાનદેહ જાનવરોંકો માર સડતે હૈં.

(૫) સખ્ત ઝરૂરતકે વકત થોડા સા ચલના.

(૯) બચ્ચે યા બચ્ચીકો ઉઠાના.

(૭) નમાઝ પઢતે હુએ કોઈ એસી ચીઝ પેશ આએ જિસ પર ટોકના યા મુતનબ્બેહ કરના પડે (ઇમામ નમાઝમેં ગલતી કરે) તો મદ સુબ્હાનલ્લાહ કહેં, ઔરતેં દાએ હાથકી ઉંગલિયાં બાઈ હથેલી પર માર કર તાલી બજાએ.

(૮) ઇમામ અગર નમાઝમેં કુરબાન પઢનેમેં ભૂલ કરે તો લુકમા દેના.

તરટ5જે ન 2૮

(૯) જૂતેકે સાથ નમાઝ પઢના, મગર જૂતે પાક હો.

(૧૦) દિલમેં ઇંધર-ઉધરકે ખ્યાલ આના.

(૧૧) આંખેં બંદ કરના.

(૧૨) ખુશૂઅ-વ-ખુઝૂકે લિયે નંગે સર નમાઝ પઢના, સુસ્તીસે હો તો મકરૂહ હૈં. ૮. મકરૂહાતે નમાઝ :

મકરૂહાતે નમાઝ યહ છૈં, ઇનકી વજહસે નમાઝ કરાહતકે સાથ હોગી.

(૧) સદલ યા'ની કપડે લટકાના જૈસે ચાદર સર પર ડાલકર ઉસકે દોનો કિનારે લટકા દેના ઔર શેરવાની યા કોટ બગૈર પેહને કંધો પર ડાલકર લટકા લેના.

(૨) કપડોંકો મિટ્ટીસે બચાનેકે લિયે મિટ્ટીકો ઇધર-ઉધર કરના ઔર કપડે ઝટકારના.

(૩) અપને કપડોં યા બદનસે ખેલના. (૪) મામૂલી ઔર મેલે કપડોસે નમાઝ પઢના.

(૫) મુંહમેં રૂપિયા યા પૈસા રખના જિસકી વજહસે કુરબાન પઢના મુશ્કિલ હો જાએ.

(€) સુસ્તી ઔર બેપરવાહીકી વજહસે નંગે સર નમાઝ પઢના. (૭) પાખાના યા પેશાબકી હાજતમેં નમાઝ પઢના

(૮) બાલોંકો સરપર રખ કર ચુટેયા બાંધના જૈસે સિખ ઔર હિંદુ સાધુ બાંધ લેતે હૈં.

(૯) કંકરિયોંકો હટાના; લેકિન અગર સજદહ કરના મુશ્કિલ હો તો એક મરતબા ઢટાનેમે કોઈ હરજ નહીં હૈ.

૪૦ ત25ીજે નગ

(૧૦) ઉગલિયાં ચટખાના, એક હાથકી ઉગલિયાં દૂસરે ઢાથકી ઉગલિયોંમેં ડાલના, કમર, કૂખ યા કૂલ્હે પર હાથ રખના.

(૧૧) કિબલેકી તરફસે મુંહ ફેર કર યા સિર્ફ આંખોંસે ઇધર-ઉધર દેખના.

(૧૨) કુત્તેકી તરહ બેઠના. (૧૩) સજદેમેં દોનોં હાથોકો બિછા લેના મર્દોકે લિયે મકરૂહ હે.

(૧૪) કિસી એસે આદમીકી તરફ નમાઝ પઢના જો નમાઝીકી તરફ મુંહ કિયે બેઠા હો.

(૧૫) હાથ યા સરકે ઇશારેસે સલામકા જવાબ દેના. (૧૪) બિલા ઉઝર આલતી-પાલતી પલાઠી- મારકર બેઠના. (૧૭) ક્સદન જમ્હાઈ (બગાસું ખાવું) લેના.

(૧૮) આંખકો બંદ કરના લેકિન અગર નમાઝમેં દિલ લગાનેકે લિયે બંદ કરે તો મકરૂહ નહીં.

(૧૯) ઇમામકા મેહરાબકે અંદર બેઠના લે।કકેન અગર પાંવ મેઢરાબકે બાહર હોં તો મકરૃહ નહીં.

(૨૦) અકેલે ઇમામકા એક હાથ ઊંચી જગહ પર ખડા હોના લે[કેન અગર ઉસકે સાથ કુછ મુક્તદી ભી હોં તો મકરૂહ નહીં.

(૨૧) એસી સફકે પીછે ખડે હોના જિસમેં જગહ ખાલી હો. (રર) કિસી જાનદારકી તસવીર વાલે કપડે પેહનકર નમાઝ પઢના.

(ર૩) એસી જગહ નમાઝ પઢના કે નમાઝીકે સરકે ઉપર, યા ઉસકી સીધી તરફ, યા ઉલટી તરફ, યા સજદેકી જગહ જાનદારકી તસવીર હો.

(૨૪) આયતેં, સૂરતેં યા તસ્બીહેં ઉગલિયોં પર શુમાર કરના.

(ર૫) ચાદર યા કપડા ઇસ તરહ લપેટ કર પઢના કે હાથ જલ્દી ન નિકલ સકે.

(ર૬) નમાઝમેં અંગડાઈ લેના. (૨૭) સુન્નતકે ખિલાફ નમાઝમેં કોઈ કામ કરના.

નમાઝકી રફ્અતેંઃ

દિન-રાતમેં'પાંચ નમાઝે ફર્ઝ હૈં, લેકિન ફર્ઝકે અલાવા પાંચ નમાઝોંકે સાથ પેહલે યા બાદમેં કુછ સુન્નત ઔર નફલ નમાઝે ભી પઢી જાતી હૈં જિનકી તફસીલ નીચે દી જા રહી હૈ :

નમાઝ રફ્અત સુન્નત ફફફર્ઝ સુન્નત તનફ્લ (ફર્ઝસે પેહલે) (ફર્ઝકે બાદ) ફ્જ ૪ રૃ ૨ - મ ઝ્રુહર ૧૨ ૪ ૪ ર૨ ૨ અન્ન ૮ ૪ ૪ - - મગરિબ ૭ - ૩ ર્‌ ર્‌ ઇશા ૧૭ ૪ ૪ ર રૃ વિત્ર વાજિબ ૩ નફ્લ ૨ જુમ્આઃ

જુમ્આમેં કુલ ૧૪ રફ્અતે હૈં : ૪ સુન્નત, ૨ ફર્ઝ, ૪ સુન્નત, ૨ સુન્નત, ઔર ર નફલ

7ર તર્કને ન*%/

૯. નમાઝકે અવકાત :

૧. ફજ : ફજકા વકત સુબ્ડ સાદિકકે તુલૂઅ હોનેસે લેકર સૂરજ કે તુલૂઅ હોને તક હૈ. ઇમામ અબૂ હનીફા રહ.કે નઝદીક સુબ્હડકી નમાઝકા 'અસ્ફાર' (જબકે રોશની ફૈલ જાએ)મેં પઢના અફઝલ હે યા'ની તુલૂએ આફતાબસે ઇતના પેહલે કે કિસી વજહસે નમાઝ દોબારા પઢની પઢે તો મસ્નૂન તરીકે પર વુઝૂ કરને ઔર ઇત્મીનાનસે નમાઝ પઢનેકા વકત બાકી હો. *

ઇમામ શાફઈ રહ., ઇમામ માલિક રહ. ઔર ઇમામ અહમદ બિન હંબલકે નઝદીક ફજકી નમાઝ 'ગલસ (અંધેરેમે) પઢના અફઝલ હૈ.

૨. સુહર : ઝુહરકી નમાઝકા વકત સૂરજકે ઝવાલકે સાથ શુરૂ હો જાતા હૈ ઓર ઉસ વકત તક રહતા હૈ જબ હર ચીઝકા સાયા ઉસકે બરાબર હો જાએ. (ઝવાલકા વકત માલૂમ કરનેકે લિયે ખુલી ઔર હમવાર ઝમીનમે ઝવાલસે પેહલે એક લકડી ગાડ દે, લકડીકા સાયા આહિસ્તા આહિસ્તા કમ હો જાએગા, યહાં તક કે ઝવાલકા વકત કમસે કમ રેહ જાએગા, ઇસ સાયેકો નાપ લેં. જબ યહ સાયા બઢને લગે તો યે ઇસ બાતકી અલામત- નિશાની હૈ કે ઝવાલ હો ગયા. ફેર જબ યે સાયા ઇતના બઢ જાએ કે લકડીકે બરાબર હો જાએ તો એક મિસ્લ વકત હો જાએગા.) ઔર તબ તક રેહતા હૈ જબ તક હર ચીઝકા સાયા દુગના ન હો જાએ.

૩. અસ્ન : અગ્નકા વક્ત ઉસ વકત શુરૂ હો જાતા હૈ જબ હર ચીઝકા સાયા ઉસકે બરાબર હો જાએ ઔર સૂરજ ગુરૂબ હોને તક બાકી રેહતા હૈ.

હનફી મસ્લકકે મુતાબિક અગ્નકી નમાઝ મુઅપ્ખર કરકે (યા'ની સાયા દુગના હો જાએ તબ) પઢના અફઝલ હૈ.

કિસી ઉઝ્રકે બગૈર અસકા મગરિબકે કરીબ તક મુઅખ્ખર કરના મકરૂહ હૈ.

૪. મગરિબઃ મગરિબકા વકત સૂરજકે ગુરૂબ હોનેસે શુરૂ હોકર યા'ની સુર્ખી ગાયબ હોને તક યા'ની સફેદી પેદા હો જાને તક બાકી રેહતા હે.

મગરિબકી નમાઝ અવ્વલ વકતમેં પઢના મુસ્તટબ હે જબકે બિલા વજહ મુઅખ્ખર કરના મકરૂહ હે.

૫. ઇશા : ઇશાકા વકત શફક ગાયબ હોનેસે શુરૂ હો કર તિહાઈ યા આધી રાત તક બાકી રેહતા હૈ. લેકિન મજબૂરી ઔર ઉઝર હો તો તુલૂએ ફજ તક ઇશાકી નમાઝ પઢી જા સકતી હૈ. ઇશાકી નમાઝ મુઅખ્ખર (તાખીર) કરકે પઢના અફઝલ હૈ.

હર નમાઝકા વકત દૂસરી નમાઝકા વકત શુરૂ હોને તક બાકી રેહતા હૈ સિવાય ફજકે જો સૂરજ નિકલને પર ખત્મ હો જાતા હૈ. નમાઝ કૌનસે અવકાતમેં પઢના મના હૈ: ૧. અસ્કી નમાઝકે બાદ યહાં તક કે સૂરજ ગુરૂબ હો જાએ. ૨. ફજકી નમાઝકે બાદ યહાં તક કે સૂરજ તુલૂઅ હો જાએ. ૩. જબ સૂરજ તુલૂઅ હો રહા હો, યહાં તક કે વહ બુલંદ હો જાએ. ૪. નિસ્ફુન્નહાર (મધ્યાહ્ન, દોપહર) પર સૂરજ હો, ઔર ૫. જબ સૂરજ 'ગુરૂબ હોનેકે લિયે ઝુકે યહાં તક કે ગુરૂબ હો જાએ. ઇન અવકાતમેં નમાઝ પઢના મકરૂહ હે. ર

મો.

કોઈ અગર સૂરજ તુલૂઅ હોનેસે પેહલે નમાઝે ફજ ઔર ગુરૂબ હોનેસે પેહલે નમાઝે અગ્નકી એક રફ્અત (રુકૂઅ-સિજદાકે સાથ) પા લે તો, ઉસને નમાઝ પા લી વો ઉસે પૂરી કર સકતા હે.

સુબ્હકી અઝાન ઔર ફર્ઝ નમાઝકે દરમિયાન દો સુન્નતોંકે સિવા કોઈ નમાઝ નહીં.

જબ જમાઅત ખડી હો જાએ તો સિવાય ફર્ઝકે કોઈ નમાઝ નહીં. (મુસ્લિમ, અહમદ, નસાઈ, તિર્મિઝી, અબૂ દાઊદ)

મગર ફિકહે હનફીમે સુબ્હકી સુન્નતે જમાઅતકે ખડે હોનેકે બાવુજૂદ દૂર ફાસલે પર પઢી જા સકતી હૈં, જબ કે જમાઅતકે ખત્મ હોનેકા અંદેશા નહો, ર

તન્હા નમાઝ પઢનેવાલેકે લિયે તીન ચીઝે ઝરૂરી હૈં:

(૧) સબસે પેહલે યહ નીય્યત કરે કે વહ અલ્લાહકે લિએ નમાઝ પઢ “રહો હે.

(ર) ઇસ બાતકી નીય્યત કરે કે વહ કૌનસી નમાઝ પઢ રહા હૈ.

(૩) કિબ્લેકી તરફ મુંહ કરે.

ઇમામ ભી વહી નીય્યત કરે જો તન્હા નમાઝ પઢનેવાલા નીય્યત કરતા હૈ. ર ૧૦. નમાઝ પઢનેકા તરીકા-તરકીબ :

વુઝૂ કર કે પાક કપડે પહન કર પાક જગહ પર કિબ્લેકી તરફ મુંહ કરકે ખડે હો જાએ. નમાઝકી નીય્યત કરકે દોનોં હાથ કાનોં તક ઉઠાએ ઔર

અલ્લાહુ અકબર શ્રૂટહપ

કેહ કર હાથોકો નાફકે નીચે બાંધ લેં. સીધા હાથ ઉપર ઔર ઉલ્ટા હાથ ઉસકે નીચે રખેં. નમાઝમેં ઇધર-ઉધર ન દેખેં ઔર અદબસે ખડે હો જાએ. ખુદાએ તઆલાકી તરફ ધ્યાન રખેં, હાથ બાંધ કર સના પઢેં.

સનાઃ ન ક 5» ગયાઝડડા, કદ ક્|1હાડા ના 7 વિન (તા ક ન ડ#્રક£15૬ડા ડાઈ સુબ્હાનકલ્લાહુમ્મ વ બિહમ્દિક વ તબારકસ્મુક વ તઆલા જદુક વ લા

ઇલાહ ગૈરુક. (જામેઅ તિર્મિઝી -૨૪૩) ફિર ]

1611 2 અઊરુ િલ્લાહિ મિનશ્‌શયતાનિર્રજીમ 95 કુખ શક બિસ્મિલ્લાહિરહમા નિર્રહીમ

પઢેં ઔર ફિર સૂરઃએ ફાતિહા પઢેં, સૂરઃએ ફાતિહા ખત્મ હોને પર આહિસ્તાસે આમીન કહેં. સૂરઃ કાતિહાકે બાદ કોઈ સૂરઃ પઢે .

હનફિયહકા મસ્લક યહી હે કે આહિસ્તાસે આમીન કહી જાય, એક રિવાયતમેં ઇમામ માલિક રહ. કા ભી યહી કૌલ મન્કૂલ હૈ ઔર ઇમામ શાફઈ રહ.કા ભી યહી કૌલ હૈ. અલબત્તા હદીસસે આહિસ્તા પઢના ઔર બુલંદ આવાઝસે પઢના દોનોં સાબિત હૈં, ઇસલિયે યહ હરગિઝ સહી નહીં હૈ કે ઇસ બુનિયાદ પર ગિરોહબંદી કી જાએ ઔર એક દૂસરેકો લાનત-મલામત કી જાએ, જબકે દોનો બાર્તે હદીસસે સાબિત હૈં તો, જિસ તરીકેકો અપને ફહમ (સમઝ)કે મુતાબિક સુન્નતસે સમઝકર ઉસકી ઇત્તિબાઅ કર રહા હો ઉસકી કદર કરની ચાહિયે ન કે તહકીર વ તઝલીલ.

સૂરઃ ફાતિહાઃ

»#હ*૦ડ%#હ્તટ૪ ઉઠા ડીહ્પા કાટા ઉડ) જહાક્ટઈડણડપડટ ઇડી ઊહ્ટઝ શરદ: ક્ટ હડ હ્ય ન બ્ક્હઘય્ઈી ઉહાપાઝ ડર્ટદયડાડી અલહસ્દુ લિલ્લાહિ રબ્બિલ આલમીન, અરંહમા નિર્રહીમ, માલિકિ યૌમિદ્દીન.' ઈય્યા-ક નઅબુદુ વ ઈય્યાક નસ્તઈન. ઇહિદિ નસ્સિરાતલ

મુસ્તકીમ. સિરાતલ્લઝીના અન્અમ્ત અલૈહિમ ગૈરિલ મુબ શક્ક વલદ્દાલ્લીન. (આમીન.)

ઉ

। ઈ હટ) ઝીજૈ ,“ઝહપ્ઝહાહે, કદ

્‌ાડકાક 3459 હશ!ઠક ઈકહ્ય&)1#5£8

વલ્‌ અસૂરિ ઈન્નલ ઇન્સાના લફી ખુસ ઈલ્લલ્લઝીના આમનૂ વ અમિલુસ્સાલિહાતિ વ તવાસૌ બિલહક્કિ, વ તવાસૌ બિસ્સબ્ર.

સૂરઃ કે ખત્મ હોને પર ર

અલ્લાહુ અકબર “૬

કેહ કર રુકૂઅકે લિયે ઝુકેં. રુકૂઅમે દોનોં હાથોસે ઘુટનોકો પકડ લે, ઉંગલિયાં ફેલા કર રખ્ખે ઔર કમસે કમ તીન બાર

“ તકને ન%/૪ 2૭

સુબ્હાન રબ્બિયલ અઝીમ ના 1 ઠંકહપ્ડ પઢેં, ફિર ર

સમિઅલ્લાહુ લિમન હમિદહ * મઝ્ક્ઠ્ડાટન કેહતે હુએ સીધે ખડે હો જાએ; ફિર....

રબ્બના લકલ હમ્દ હાર્ડ પઢે,

ફિર તકબીર કેહતે હુએ સજદેમેં જાએ. ઔર કમસે કમ તીન બાર , સુબ્હાન રબ્બિયલ આ'લા હ29ઠુડહપ્ડ

પઢેં. ફિર અલ્લાહુ અકબર કેહ કર દૂસરા સજદહ ઇસી તરહ કરેં. ફિર અલ્લાહુ અકબર કહતે હુએ ખડે હો જાએ, ઇસ તરહ એક રફઅત હો ગઈ.

અબ દૂસરી રફઅત શુરૂ હુઈ. બિસ્મિલ્લાહ પઢકર સૂરઃ એ ફાતિહા પઢેં ઔર આમીન કેહ કર કોઈ દૂસરી સૂરઃ મિલાએ ઔર પેહલી રફઅતકી તરહ રુકૂઅ ઔર દોનો સજદે કરકે બેઠ જાએ ઔર અત્તહિયાત પઢેં.

અત્તહિયાતઃ

ત

ઇપ નિ દ 514૪ ડર્યા પર્ક હઝડકનાઝીઈઇ્‌ઝહાહડાહા દાદરા

શદ.

૦4,૭%થ7ડદ્રડ

7૮ ત25જે ન%67

અત્તહિયાતુ લિલ્લાહિ વસ્સલવાતુ વત્તેયિબાતુ અસ્સલામુ અલયક અય્યુહન્નબીય્યુ વ રહમતુલ્લાહિ વ બરકાતુહે. અસ્સલામુ અલૈત્તા વ અલા ઇબાદિલ્લા હિસ્સાલિહીન. અશ્હદુઅલ્લાઇલાહ ઇલ્લલ્લાહુ વ અશ્હદુ અન્ના મુહમ્મદન અબ્દુહુ વ રસૂલુહ. (જામેઅ તિર્મિઝી - ૨૮૯)

દુરૂદે ઇબ્રાહીમ

ઇટહાકા રકા, પ્રક્લઉકતંડ હાઇ દળ હૈર્સ્કડડ,ડડઉ) [છક્કા “છા#ઠ#હ ઝાઈ, ઉકક્ક દડ 5 20 0127 અલ્લાહુમ્મ સલ્લિ અલા મુહમ્મદિંવ વ અલા આલિ મુહમ્મદિન કમા

સલ્લયતા અલા ઇબ્રાહીમ વ અલા આલિ ઇબ્રાહીમ ઇન્નકા હમીદુમ્મજીદ,

અલ્લાહુમ્મા બારિક અલા મુહમ્મદિંવ વ અલા આલિ મુહમ્મદિન કમા બારકત અલા ઇબ્રાહીમ વ અલા આલિ ઇબ્રાહીમ ઇન્નક જ (સહીહ બુખારી - ૯૩૫૭)

દુરૂદે ઇબ્રાહીમકે બાદ યે દુઆ પઢે:

હરકળઝઇડકઝ ઇહ ઈટ કડી ડળ

હાડ! હક્૬ 5 9 ડડઠાઈ,હડોકી -્ક્ક્્ઝા 4#દડ-

ર તર5જે ન» ૪૯

અલ્લાહુમ્મા ઇન્ની ઝલમતુ નફસી ઝુલમન કસીરૌં વલા યગ્ફિરુઝ્ઝુનૂબ ઇલ્લા અત્ત ફ્ગ્‌[ફેરલી મગ[ફેરતન મિન ઇન્દિક વર્હમની ઈન્નકા અન્તલ ગફૂરુરહીમ. (મુત્તફિક અલયહ અલ બુખારી - ૮૩૪)

દુઆ પઢનેકે બાદ સલામ ફેર લેં, પેહલે સીધી તરફ ફિર ઉલ્ટી તરફ.

2 ક્ર જ. શ્રાણ૧5525ડદ55.50 અસ્સલામુ અલયકુમ વ રહમતુલ્લાહ (જામેઅ તિર્મિઝી - ર૯૫) સલામ ફેરનેકે બાદ યે દુઆ પઢેંઃ

ન પ્ર

હાઈ ઝડાહાછઠ%ડાહરડોડહીળ કાકઝક કાઉ

અલ્લાહુમ્મ અન્તસ્સલામુ વ મિનકસ્સલામુ તબારકત યા ઝલજલાલિ વલ ઇકરામ. (સહીહ મુસ્લિમ - ૧૩૩૫) દો રફ્અત વાલી નમાઝ પૂરી હો ગઈ.

અગર તીન રફ્અત યા ચાર રફ્અતવાલી નમાઝે પઢની હોં તો કઅદેમેં અત્તહિય્યાતકે બાદ દુરૂદશરીફ ન પઢેં બલ્કે અલ્લાડુ અકબર કેહ કર ખડે હો જાએ. અગર નમાઝ વાજિબ યા સુન્નત યા નફ્લ હૈ તો આખરી દો રફ્અતેં ભી પેહલી દો રક્અર્તો કી તરહ પઢ લેં., યા'ની ઉનમેં અલ હમ્દુશરીફકે બાદ કોઈ સૂરઃ ઝરૂર પઢેં. ઔર અગર ફર્ઝ નમાઝ પઢેં તો તીસરી રફકૂઅત ઔર ચોથી રકફ્અતમેં અલ હમ્દુ શરીફકે બાદ કોઈ સૂરઃ ન પઢેં.

૪૦ ત25ને નગ

સજૂદએ સહ્વકા બયાન:

સહ્વકા મતલબ હૈ ભૂલ જાના. નમાઝમેં ભૂલેસે કુછ કમી યા ઝયાદતી હો જાનેસે જો ખરાબી આ જાતી હૈ ઉસકી તલાફી (ભરપાઈ)કે લિયે નમાઝકે આખરી કઅદેરમે દો સજદે કરના વાજિબ હૈં, ઇન સજદોંકો સજૂદએ સહૂવ કેહતે હેં.

સજુદએ સહવકા તરીકા:

નમાઝકે આખરી કઅદેમેં 'અત્તહિયાત' પઢ લેનેકે બાદ દાહની જાનિબ સલામ ફેરે, ઔર 'અલ્લાહુ અકબર' કેહ કર સજૂદેમે જાએ, ઇત્મીનાનસે સજૂદહ કરેં.' ફિર અલ્લાહુ અકબર કેડ કર સજદેસે ઉઠે, ઇત્મીનાનસે બેઠે, ઔર ફિર “અલ્લાહુ અકબર' કેહ કર કે સજદેમે જાએ. ઔર ઇત્મીનાનસે સજૂદહ કરેં, ફિર “અલ્લાહુ અકબર' કેહ કર સજૂદેસે ઉઠે ઔર કઅદેમેં બેઠ જાએ, ઔર હસ્બે મા'મૂલ “અત્તહિયાત', દુરૂદ શરીફ ઔર દુઆ પઢકર દોનોં તરફ સલામ ફેરે.

વહ સૂરતેં જિનમેં સજૂદએ સહ્‌વ વાજિબ હૈ :

૧. નમાઝકે વાજિબાતમેંસે કોઈ વાજિબ ભૂલેસે છૂટ જાએ, મસલન સૂરઃ ફાતિહા પઢના ભૂલ જાએ યા સૂરઃ ફાતિહાકે બાદ કોઈ સૂરઃ મિલાના ભૂલ જાએ વગૈરહ.

૨. કિસી વાજિબકે અદા કરનેમેં કુછ તાખીર (દેર) હો જાએ. ચાહે . તાખીર ભૂલેસે હો જાએ યા કુછ સોચનેકી વજહસે, મસલન કોઈ શખ્સ સૂરઃ ફાતિહા પઢનેકે બાદ ખામોશ ખડા રહે ઔર ફિર કુછ વકફેકે બા'દ કોઈ સૂરઃ પઢે.

૩, કિસી ફર્ઝકે અદા કરનેમેં તાખીર હો જાએ યા કિસી ફર્ઝકો મુકદ્રમ કર દિયા જાએ, મસલન કિર્અત કરનેકે બાદ સુકૂઅ કરનેમેં તાખીર હો જાએ (યહાં તાખીરસે મુરાદ ઇતની દેરકા વક્ફા હૈ જિસમેં આદમી એક

2

તરકીજે ન*/૪ ખ/૬

સજૂદહ યા એક રુકૂઅ કર સકે) યા રુકૂઅસે પેહલે સજૂદેમેં ચલા જાએ.

૪. કિસી ફર્ઝકો મુકર્રર અદા કર દિયા જાએ, મસલન દો રુકૂઅ કર લિયે જાએ.

પ. કિસી વાજિબકી કૈફિયત બદલ દી જાએ, મસલન સર્રી નમાઝોમેં બુલંદ આવાઝસે કિર્અત કર લી જાએ, યા જહરી નમાઝોંમે આહિસ્તા કિર્બત કર લી જાએ, મસલન ઝુહર ઔર અસ્નમેં બુલંદ આવાઝસે કિર્અત કર લી, ઔર મગરિબ વ ઇશા યા ફજૂરમેં આહિસ્તા કિર્અત કર લી.

સજૂ્‌દએ સહ્વકે મસાઈલ ઃ

૧. નમાઝકે ફરાઇઝમેંસે અગર કોઈ ફર્ઝક્સદન છૂટજાએ યા સહ્વન, તો નમાઝ ફાસિદ હો જાએગી. ઇસી તરહ અગર કોઈ વાજિબ કસદન છોડ દિયા ગયા તો ભી નમાઝ ફાસિદ હો જાએગી ઔર સજૂદએ સહૂવ કર લેનેસે નમાઝ સહીહ ન હોગી બલ્કે નમાઝ દોબારા પઢની હોગી.

૨. એક વાજિબ છૂટ જાએ યા એકસે ઝયાદા, બહર હાલ એક હી મરતબા દો સજદે કરના કાફી હૈં, યહાં તક કે અગર નમાઝકે સારે વાજિબાત છૂટ જાએં તબ ભી દો હી સજદે કાફી હૈં, દો સે ઝયાદા સજદએ સહ્વ કરના સહી નહીં હે.

૩. અગર કોઈ ભૂલેસે હાલતે કયામમેં સૂરઃ ફાતિહાસે પેહલે અત્તહિયાત પઢ લે 'તો સજૂદએ સહ્‌વ વાજિબ ન હોગા. ઇસલિયે કે સૂરઃ ફાતિહાસે પેહલે ખુદાકી હમ્દ વ સના પઢી જાતી હૈ, ઔર અત્તહિયાતમેં ભી ખુદાકી હમ્દ વ સના હૈ, હાં, અગર કિર્અતકે બાદ યા દૂસરી રફઅતમે કિર્અતસે પેહલે યા કિર્અતકે બાદ અત્તહિયાત પઢ લી જાએ તો સજ્‌દએ સહ્‌વ વાજિબ હોગા. ા

૪. અગર કિસીસે ભૂલેસે કોમા (રુકૂઅસે ઉઠનેકે બાદ ઇત્મીનાનસે સીધા ખડે હોનેકો કોમા કહતે હૈં, કોમા નમાઝકે વાજિબાતમેસે હૈ) કરના

રેહજાએ યા દોનોં સજદોંકે દરમ્યાન જલસા (સજૂદોકે દરમ્યાનકી નશિસ્ત- બેઠનેકો ફિકહકી ઇસ્તિલાહમેં જલસા કહા જાતા હૈ, જલસા નમાઝકે વાજિબાતમેંસે હૈ, રેહ જાએ તો સજૂદએ સહ્વ કરના ઝરૂરી હૈ.

૫. અગર કોઈ શખ્સ કઅદએ ઊલા કરના ભૂલ ગયા ઔર બેઠનેકે બજાએ ઉઠકર પૂરી તરહ ખડા હો ગયા તો ફિર યાદ આને પર ન બેઠે બલ્કે નમાઝ પૂરી કરકે કાયદેકે મુતાબિક સજૂદએ સહૂવ કરે, ઔર અગર પૂરી તરહ ખડા ન હુવા હો બલ્કે સજદેસે કરીબ હો તો બેઠ જાએ ઔર ઇસ સૂરતમેં સજૂદએ સહ્વ કરનેકી ઝરૂરત નહીં. .

૬. અગર કોઈ શખ્સ કાઅદએ ઊલા કરના ભૂલ ગયા ઔર બેઠનેકે બજાએ ઉઠકર પૂરી તરહ ખડા હો ગયા તો ફિર યાદ આને પર ન બેઠે બલ્કે નમાઝ પૂરી કર કે કાયદે કે મુતાબિક સજૂદએ સહ્વ કરે, ઔર અગર પૂરી તરહ ખડા ન હુવા હો બલ્કે સજૂદેસે કરીબ હો તો બેઠ જાએ ઔર ઇસ સૂરતમેં, સજૂદએ સહ્વ કરને કી ઝરૂરત નહીં.

૭. અગર કોઈ દો યા ચાર રફઅતવાલી ફર્ઝ નમાઝમે કઆ્દએ અખીરા ભૂલ ગયા ઔર બેઠનેકે બજાએ ઉઠ કર ખડા હો ગયા, અબ અગર ઉસકો સજૂદા કરનેસે પેહલે યાદ આ જાએ તો બેઠ કર નમાઝ પૂરી કરે ઔર સજૂદએ સહ્‌વ કર લે. સજૂદએ સહ્વ કર લેનેકે બાદ ફર્ઝ નમાઝ દુરુસ્ત હો જાએગી, ઔર અગર સજૂદા કર લેનેકે બાદ યાદ આયા કે કઅ્‌દએ અખીરા નહીં કિયા હૈ તો અબ ન બેઠે. બલ્કે એક રફ્અત ઔર મિલાકર ચાર રફઅત યા છ રફઅત પૂરી કરે. ઔર ઇસ સૂરતમેં સજૂદએ સહ્વ કરનેકી ઝરૂરત નહીં હૈ. ઔર યે ઝાઇદ રક્અતેં નફલ કરાર પાએંગી, ફર્ઝ નમાઝ દોબારા અદા કરની હોગી. ઔર અગર મગરિબકે ફર્ઝોમેં ભૂલ હો જાએ તો ફિર પાંચવી રફ્અત ન પઢેં, ચોથી રક્અતમેં બેઠ કર _ નમાઝ પૂરી કર લે, ઇસ લિયે કે નફલકી રફ્અતેં તાક-એકી નહીં હોતી, આપ સલ્લલ્લાહુ અલૈહિ વસલ્લમકા ઇર્શાદ હૈ, 'નફલ નમાઝકી રફઅતે દો દો હૈ.”

૮. અગર સૂરઃ ફાતિહા પઢના ભૂલ જાએ, યા દુઆએ કુનૂત પઢના ભૂલ જાએ, યા “અત્તહિયાત' પઢના ભૂલ જાએ, યા ઈદુલફિત્ર યા ઈદુલ અઝહાકી ઝાઇદ તકબીરેં ભૂલ જાએ તો સજૂદએ સહ્‌વ કરના વાજિબ હૈ.

૯. મગરિબ, ઇશા યા ફજકી જહરી (જહરી વો નમાઝ હૈ જિસમેં ઇમામકે લિયે બુલંદ આવાઝસે કિર્બત કરના વાજિબ હૈ, મસલન મગરેબ _ ઔર ઇશાકી પેહલી દો રફઅતે ઔર ફજ, જુમ્આ ઔર ઈદેનકી નમાઝ ઝરૂરી હૈ, ઇસ લિયે કે ઇનમેં બુલંદ આવાઝસે કિર્અત કરના ઇમામકે લિયે વાજિબ હૈ.) નમાઝોંમેં અગર ઇમામને ભૂલેસે કિર્બત આહિસ્તા કી યા ઝુહર ઔર અસકી સર્રી નમાઝોંમેં (જિન નમાઝોમેં ઇમામકે લિયે ખામોશીસે કિર્અત કરના વાજિબ હૈ ઉન નમાઝોકો સર્રી નમાઝ કેહતે હૈં, મસલંન ઝુહર ઔર અસન્નકી નમાઝ) ઇમામને ભૂલેસે-કિર્બત બુલંદ આવાઝસે. કી તો સજ્‌દએ સહૂવ કરના વાજિબ હે.

૧૦. અગર ઇમામસે કોઈ વાજિબ વગૈરહ છૂટ જાએ ઔર સજૂદએ સહ્વ વાજિબ હો જાએ તો મુકતદીકો ભી સજૂદ્‌એ સહૂવ કરના હોગા. ઔર અગર મુકતદીસે કોઈ વાજિબ વગૈરહ છૂટ જાએ તો ન મુક્તદી ૫૨ સજૂદએ સહ્‌વ વાજિબ હોગા ઓર ન ઇમામ પર.

૧૧. અગર સૂરઃ ફાતિહાકે બાદ દૂસરી સૂરઃ મિલાના ભૂલ જાએ, યા સૂરઃ પેહલે પઢ લે, ઔર સૂરઃ ફાતિહા બા'દમેં પઢે તો સૂરઃ ફાતિહાકે બાદ ફિર કોઈ સૂરઃ પઢે ઔર આખરી કઅદેમેં લાઝિમન સજૂદએ સહ્વ કરે.

૧૨. અગર ફર્ઝ નમાઝકી પેહલી દો રફઅતોંમેં યા એક રફઅતમેં સૂરઃ મિલાના ભૂલ જાએ તો બા'દકી રફ્અતોંમે સૂર: મિલા લે ઓર સજૂદએ સહ્વ કરકે નમાઝ પૂરી ડરે.

૧૩. અગર સુન્નત યા નફલ નમાઝકી કિસી રફૂઅતમેં સૂરઃ મિલાના ભૂલ જાએ તો સજૂદએ સહ્વ કરના લાઝિમ હૈ.

૧૪. અગર કોઈ ચાર રફઅતવાલી ફર્ઝ નમાઝકી આખરી રફ્અતમેં ઇતની દેર તક બેઠા જિતની દેરમેં “અત્તહિયાત' પઢી જાતી હો, ઔર ફિર ઉસે શુબ્ડ હુવા કે યે કઅદએ ઊલા હૈ ઔર વહ સલામ ફેરનેકે બજાએ પાંચવી રફઅતકે લિયે ઉઠ ખડા હુવા, અબ સજદા કરનેસે પેહલે ઉસે યાદ આ જાએ તો બેઠ કર નમાઝ પૂરી કરે ઔર હસ્બે કાયદા સજૂદએ સહ્‌વ ભી કર લે. (ઇસ લિયે કે સલામ ફેરનેમેં તાખીર હો ગઈ) ઔર સલામ ફેર લે ઔર અગર પાંચવીં રફઅતકા સજદા કર લિયા હૈ તો છટ્ઠી રફૂઅત ઓર મિલા લે ઔર સજદએ સહ્‌વ કરકે નમાઝ પૂરી કર લે, ઈસ સૂરતમેં ઉસકી ફર્ઝ નમાઝ સહી હો જાએગી ઔર યહ દો ઝાઇદ રક્અતેં તફલ કરાર પાએંગી. ]

૧૫. ચાર રક્અતવાલી ફર્ઝ નમાઝકી આખરી દો રક્અતોંમેં કોઈ મુન્ફરિદ યા ઇમામ સૂરઃ ફાતિહા પઢના ભૂલ જાએ તો સજૂદએ સહ્વ વાજિબ ન હોગા, હાં અગર સુન્નત યા નફૂલ નમાઝોંમેં ભૂલ જાએ તો સજૂદએ સહૂવ વાજિબ હૈ. ઇસ લિયે કે ફર્ઝ નમાઝકી આખરી રક્અ્તોમેં સૂરઃ ફાતિહા પઢના વાજિબ નહીં હે, ઔર સુન્નત ઔર નફલ નમાઝકી હર રફઅતમેં સૂરઃ ફાતિહા પઢના વાજિબ હે.

૧૬. અગર કોઈ ભૂલસે એક રફઅતમેં દો રુકૂઅ કર લે, યા એક રફ્અતમેં તીન સજૂદે કર લે, યા સૂરઃ ફાતિહા દો બારા પઢ લે તો સજૂદએ સહ્વ વાજિબ હો જાએગા. (ઇસ લિયે કે સૂરઃ ફાતિહાકા એક બાર પઢના વાજિબ હૈ).

૧૭. અગર કઅદએ ઊલામેં અત્તહિયાત પઢનેકે બાદ કોઈ દુરુદ શરીફ પઢને લગે ઔર અલ્લાહુમ્મ સલ્લિઅલા મુહમ્મદિનકે બકદ્ર (જિતના) પઢ લે યા ઇતની દેર યૂં હી ખામોશ બેઠા રહે તો સજૂદએ સહ્વ વાજેબ હો જાએગા.

૧૮. અગર કિસી મસ્બૂકસે (મસ્બૂક ઉસ મુકતદીકો કેહતે હૈં જો કુછ તાખીરસે જમાઅતમેં આકર શરીક હો જબ કે એક યા એક સે ઝાઈદ

ત2કને ન%/ઝ પય

રફઅતેં હો ચુકી હોં) અપની બાકી નમાઝ પૂરી કરનેમેં કોઈ કોતાહી હો જાએ તો નમાઝકે આખરી કઅદેમેં ઉસ પર સજૂદએ સહ્વ કરના વાજિબ

ન્યુ

છુ.

૧૯. અગર કિસીને જીહર યા અસ્નકી ફર્ઝ નમાઝકી દો રફઅતેં પઢી, લેકિન યે સમઝ કર કે ચારોં રફઅતેં પઢ ચુકા હૈ, ઉસને સલામ ફેર લિયા, ઔર સલામ ફેરનેકે બાદ યાદ આયા કે દો હી રફૂઅતેં પઢી હૈં તો બાકી દો રફઅતેં પઢ કર નમાઝ પૂરી કર લે ઔર સજૂદએ સહ્‌વ કરે.

૨૦. અગર કિસીકો નમાઝમેં શક હો ગયા કે મા'લૂમ નહીં તીન રફ્અતેં પઢી હેં યા ચાર તો અગર ઉસકો ઇત્તિફાકસે પેહલી બાર યે શક હુવા હૈ, આમ તૌર પર ઉસકો ઇસ તરહકે શક કરનેકી આદત નહીં હૈ, તો ઉસકો દો બારા નમાઝ પઢની ચાહિયે ઔર અગર ઉસકો અકસર વ બેશતર ઈસ તરહકા શક હોતા હી રેહતા હૈ તો ફિર વહ અપને ગુમાને ગાલિબ (એસા શુબ્ડ-ગુમાન- જો યકીન કે દર્જે કા હો) ૫૨ અમલ કરે, ઔર અગર કિસી તરફ ઝયાદા ગુમાન ન હો તો ફિર કમ રફ્અતોમેં એ'તેબાર કરે, મંસલન કિસીકો ઝુહરકી નમાઝમેં શક હો જાએ કે માલૂમ નહીં તીન રફ્અતેં હુઈ હૈં યા ચાર, ઔર કિસી તરફ ગુમાને ગાલિબ ભી નહીં હૈ, તો ઉસ સૂરતમેં યહી સમઝે કે તીન હી રફઅતેં પઢી હૈ, ઔર એક રફ્અત ઔર પઢ કર ચાર રફ્અત પૂરી કરે, ઔર સજૂદએ સહ્વ હર સૂરતમેં કરે.

૨૧. નમાઝકી સુન્નતેં યા મુસ્તહિબાત છૂટ જાનેસે સજૂદએ સહ્‌વ વાજિબ નહીં હોતા, મસલન નમાઝકે શુરૂમેં સના પઢના ભૂલ ગયા, યા રુકૂઅ ઔર સજદેમેં તસ્બીહ પઢના ભૂલ જાએ, યા રુકૂઅમેં જાને ઔર ઉઠનેકી દુઆ ભૂલ જાએ યા દુરૂદ શરીફ ઔર ઉસકે બાદકી દુઆ ભૂલ જાએ તો ઈન તમામ સૂરતોમેં સજૂદએ સહ્વ વાજિબ ન હોગા.

૨૨. તમાઝમેં કોઈ એસી કોતાહી હો ગઈ જિસકી વજહસે સજૂદએ સહ્વ લાઝિમ હો ગયા હૈ, લેકિન ઉસને નમાઝ પૂરી કર લી ઔર સજૂદએ

*- "૬ ત2કીજે ન%/૪

સહ્વ કરના ભી ભૂલ ગયા, સલામ ફેરનેકે બાદ યાદ આયા કે સજૂદએ. સહ્‌વ રહ ગયા, અબ અગર ઉસને કિબલેકી તરફસે રુખ નહીં ફેરા હૈ, ઔર કિસીસે બાતચીત ભી નહીં કી હૈ, તો ફૌરન સજૂદએ સહ્‌વ કર લે, ઔર ફિર અત્તહિયાત, દુરુદ ઔર દુઆ પઢ કર સલામ ફેર દે.

ર૩. અગર કિસીને એક રફઅતમેં ભૂલસે એક હી સજદા કિયા, અબ અગર 'કાઅદએ અખીરા'કી “અત્તહિયાત' પઢનેસે પેહલે પેહલી રફ્અતમેં યા દૂસરી રફ્અતમેં યા જબ ભી યાદ આએ તો સજદા અદા કર લે. ઔર હસ્બે કાયદા સજૂદએ સહ્વ કરે ઔર અગર “અત્તહિયાત' પઢ લેનેકે બાદ સજદા યાદ આયા તો સજૂદએ સહ્વ અદા કરનેકે બાદ “અત્તહિયાત' ફિર પઢે ઔર સજૂદએ સહ્‌વ કરકે હસ્બે કાઇદા નમાઝ પૂરી કરે.

ર૪. અગર સફરકે દોરાન જબ કે કસ્નકા પઢના વાજિબ હૈ કેસીને ભૂલસે કસ્ન કરનેકે બજાએ પૂરી ચાર રફ્અત નમાઝ પઢી, ઔર દૂસરી રકફ્અતમેં બેઠ કર “અત્તહિયાત' પઢ લી, તો ઇસ સૂરતમેં ભી આખરી રકફઅતમેં કાઇદેકે મુતાબિક સજૂદએ સહ્વ કરના વાજિબ હૈ, ઔર ઇસ સૂરતમેં યે નમાઝે કસ ઇંસ તરહ સહી હો જાએગી કે પેહલી દો રફઅત ફર્ઝ કરાર પાએંગી ઔર આખરી દો રફઅતેં નફલ કરાર પાએંગી.

વિત્રકી નમાઝ :

વિત્રકી નમાઝ વાજિબ હૈ. ઇસકી તીન રકઅતેં હેં ઔર ઇશાકી રફર્ઝ નમાઝકે બાદ પઢી જાતી હૈ, અગર કિસી વજહસે વિત્રકી નમાઝ છૂટ જાએ તો ઉસકી કઝા વાજિબ હૈ ઔર બિલા ઉઝૂર છોડના સષ્ત ગુનાહ હૈ. ઇસકી તીસરી રફઅતમેં દુઆએ કુનૂત પઢી જાતી હે.

દુઆએ કુનૂત : 8555 કક દહાડ ડઉ] ડી!" ડડ ઝ% ડક દડો હાટ હંડડ હાદ 1. હા1; ઝક ડણી કહા” | ડાક હઠ ડક 5 ટ 55 કઝ હકક ફડ ડાઈીડ હશ્ડડ ટુક

કૃ

હર ,ડણદડાડણંદ

પ્‌

અલ્લાહુમ્મા ઇન્ન નસ્તઇનુક વ નસ્તગ્ફિરુક વ નુઅ મિનુ બિકવ ન તવક્કલુ અલૈક વ નુસ્ની અલૈકલ ખૈર વ નશૂકુરુક વ લા નક્ફુરુક વ નખ્લઉ વ નતરુકુ મૈચ્યફજુરુ ક અલ્લાહુમ્મ ઇય્યા ક ના'બુદુ વ લ ક નુસલ્લી વ નસ્જુદુ વ ઇલૈ ક નસૂઆ વ નહૂફિદુ વ નર્જૂ રહૂમત ક વ નખ્શા અઝાબ ક ઇન્ત અઝાબ ક બિલ કુફફારિ મુલ્હિક. (સુનન બયહકી બાબ દુઆએ ડુનૂત - ર૨૩)

નમાઝે તરાવીહ ઃ

નમાઝે તરાવીહ ઔરત ઔર મરદ દોનોંકે લિયે સુન્નતે મુઅક્કિદા હૈ ઔર જમાઅતસે પઢના સુન્નત. હૈ, યા'ની અગર મુહલ્લેકી મસ્જિદમે નમાઝે તરાવીહ જમાઅતસે પઢી જાતી હૈ ઔર કોઈ ઇન્સાન કિસી વજહસે તન્હા ઘરમેં પઢ લે તો ગુનેહગાર નહીં હોગા.

નમાઝે તરાવીહકા વકત ઇશાકી ફર્ઝ નમાઝ પઢનેકે બા'દસે ફજ તક હૈ. તરાવીહમે બીસ રફ્અતે હૈં.

૪-2૦-9: ટજ ડા” -2. 2-57” -- ૦ના ઝઝઝનઝરાણ123%)- 1-7-21 ઝરા. ૩₹-૪--2. 8.-₹::.554 *

"૮ ત-કીજે ન

બીમારકી નમાઝકા બયાન:

અગર મરીઝમેં ખડે હોનેકી તાકત ન હો યા ખડે હોનેસે સખ્ત તકલીફ પહોંચતી હો, યા બીમારી ઝયાદા હો જાનેકા ખતરા હો, યા સરમેં ચક્કર આનેસે ગિર જાનેકા ડર હો.તો નમાઝ બેઠ કર પંઢ સકતા હૈ. રુકૂઅ ઔર સજદા કરનેકી તાકત નહીં હૈ તો સરકે ઇશારેસે નમાઝ પઢે.

મુસાફિરકી નમાઝકા બયાનઃ

શરીઅતમેં મુસાફિર ઉસકો કેહતે હેં જો ઇતની દૂર જાનેકા ઇરાદા કરકે [નિકલે જહાં તીન દિનમેં (ચલ કર) દરમિયાની ચાલસે પહોંચ સકે. દરમિયાની દર્જેકી ચાલસે પૈદલ આદમીકી ચાલ મુરાદ'હૈ ઔર ઠીક બાત તો યહ હૈ કે તીન મંઝિલકી મુસાફરી મોઅતબર હૈ ઔર આસાનીકે લિયે અડતાલીસ મીલકી મુસાફરી તીન મંઝિલકે બરાબર સમઝ લી ગઈ હૈ.

, જો શખ્સ કિસી તેઝ રફતાર ગાડી જૈસે કે હવાઈ જહાઝ, રેલગાડી, મોટર વગૈરહમેં ૪૮ મીલ બહુત હી જલ્દી પહોંચ જાએ વહ ભી મુસાફિર સમઝા જાએગા. મુસાફિર ઝુહર, અસ્ર ઔર ઇશાકી નમાઝે બજાએ ચાર રફઅતકે દો રફૂઅત પઢે ઉસે શરીઅતમેં કન્ન (છોટા કરના) કેહતે હૈં.

જબ મુસાફિર અપની બસ્તીસે બાહર આ જાએ ઉસ વકતસે કસ્ન કરને લગે. મુસાફિર ઉસ વકત તક કસ્ન કરતા રહે,-જબ તક વો સફર કરે ઔર અગર કિસી જગહ ૧૫ દિનસે કમ ઠહરનેકી નીય્યત હો, જૈસે કે દસ- બારહ દિન તો ભી કન્ન કરે, અગર કિસી જગહ દસ-બારહ દિન ઠહરનેકી નીય્યત કી લેકિન કામ પૂરા ન હુઆ ઔર ફિર પાંચ-છ દિન ઠહરનેકી ' નીય્યત કર લે તો વો ભી કસન કરેગા. મુસાફિર કિસી મુકીમ ઇમામકે પીછે

હિમ

નમાઝ પઢે તો મુસાફિરકો ભી પૂરી રફઅતેં પઢના ફર્ઝ હૈ.

કસ સિર્ફ ફર્ઝ નમાઝોમેં હૈ, સુન્નત ઔર નફ્લમેં નહીં હૈ. બસ, મોટરકાર, રેલગાડી ઔર હવાઈ જહાઝમેં નમાઝ પઢના જાઇઝ હૈ. અગર

ત2કીને ન*/ ૪૮

ખડે હો કર પઢનેકી જગહ હો તો ખડે હોકર પઢે વરના બેઠ કર પઢે.

જુમ્આકી નમાઝકા બયાન:

ઇસ્લામમેં જુમ્આકી નમાઝકી બહોત ઝયાદા એહમિયત હૈ ઔર સુહરકી નમાઝસે ભી ઝયાદા ઇસકી તાકીદ હૈ. જુમ્આકે દિન ઝુહરકી નમાઝ નહીં હૈ, જુમ્ખાકી નમાઝ ઉસકે કાયમ્મુકામ કર દી ગઈ હે.

જુમ્ખ0ાકી નમાઝ આઝાદ, બાલિગ, સમઝદાર, તંદુરસ્ત ઔર મુકીમ ક

મર્દો પર ફર્ઝ હૈ. ઇસ લિયે નાબાલિગ બચ્ચોં, ગુલામોં, દીવાનો, બીમારોં, અંધોં, અપાહિજૉ, મુસાફિરો ઔર ઔરતો પ૨ ફર્ઝ નહીં હૈ. અગર મુસાફિર , અંધે, અપાહિજ, બીમાર ઔર ઔરતેં જુમ્આમેં શરીક હો જાએં તો ઉનકે ઝિમ્મેસે ઝુહરકી નમાઝ સાકિત હો જાએગી ઔર જુમ્આકી નમાઝ દુરુસ્ત હો જાએગી.

જુમ્આકી નમાઝકી શરતે:

જુમ્આકી નમાઝ ઠીક ઔર સહી હોનેકે લિયે પાંચ શરતે હૈ :

(૧) શહર, બડા ગાંવ ઔર કસ્બેકા હોના. છોટે છોટે દેહાતોમેં જુમ્આ દુરુસ્ત નહીં. રુ

(૨) રુહરકા વકત હોના.

(૩) નમાઝસે પેહલે ખુત્બા પઢના. (૪) જમાઅતસે નમાઝ પઢના. )

(૫) ઇઝને આમ યા'ની હર મુસલમાનકો નમાઝ પઢનેકી આમ ઇજાઝત હો. ન

ખુત્બા અરબી ઝબાનમેં દૈ. બહેતર યહ હે કે પેહલા ખુત્બા ઉર્દૂ ઝબાનમેં હો ઔર ખુત્બએ સાની (દૂસરા) અરબીમેં હો.

ખુત્બેકે વકત બાતે કરના, સુન્નત યા નફલ નમાઝ શુરૂ કરના, ખાના- પીના, કિસી બાતકા જવાબ દેના, કુર્બાનકી તિલાવત કરના, ગર્ઝ યહ કે તમામ કામ જો ખુત્બા સુનનેમેં ખલલ ડાલેં મકરૂહ હેં. અલબત્તા દોરાને ખુત્બા કઝા નમાઝ પઢના ન સિર્ફ જાઇઝ બલ્કે વાજિબ હૈ. જુમ્આકી નમાઝમેં ઇમામકે અલાવા કમસે કમ તીન આદમી હોના ઝરૂરી હૈં, અગર તીન આદમી ન હોંગે તો જુમ્આાકી નમાઝ સહીહ ન હોગી. જુમ્આકી ફર્ઝ નમાઝમેં દો રફ્અતે હૈં.

ઇદેનકી નમાઝ:

ઈદુલફિત્ર ઔર ઈદુલઅઝહાકી નમાઝોંકો ઈદૈનકી નમાઝ કેહતે હે, દોનોં ઈદ્દોકી નમાઝૅ વાજિબ હૈં, ઔર જિન લોગોં પર જુમ્આકી નમાઝ ફર્ઝ હય ઉન્હીં પર ઈદૈનકી નમાઝે ભી વાજિબ હૈં, ઔર જો શર્તે જુમ્આકી નમાઝકી હૈં વહી શર્તે ઈદૈનકી નમાઝોંકી ભી હૈં. મગર ઈદૈનકી નમાઝકા ખુત્બા તો ફર્ઝ હૈ ઔર નમાઝસે પેહલે યા નમાઝકે બાદ ખુત્બા પઢના સુન્નત હૈ.

ઈદૈનકી નમાઝસે પેહલે ગુસ્લ ઔર મિસ્વાક કરના, અપને લિબાસમેંસે અચ્છા લિબાસ પહનના, ખુશ્બૂ લગાના, ઈદગાહમેં જાનેસે પેહલે ખજૂરે યા કોઈ મીઠી ચીઝ ખાના, સદ્કએ ફિત્ર અદા કરકે જાના.

ઈદુલ અઝહામેં નમાઝકે બોદ આકર અપની ડુર્બાનીકા ગોશ્ત ખાના.

ઈદગાહમેં ઈદકી નમાઝ પઢના, પૈદલ જાના, એક રાસ્તેસે જાના ઔર દૂસરે રાસ્તેસે આના, ઈદકી નમાઝસે પેહલે ઘરમેં યા ઈદગાહમેં નફ્‌લ નમાઝ ન પઢના ઔર ઈદકી નમાઝકે બાદ ઈદગાહમેં નફલ ન પઢના.

ઈદુલફિત્રમેં આહિસ્તા આહિસ્તા તકબીર કેહતે હુએ જાએ ઔર ઈદુલ- અગહામેં ઝોર-ઝોરસે તકબીર કેહતે હુએ જાના મુસ્તહબ હૈ.

જત્તાઝેકી નમાઝકા બયાનઃ

જનાઝેકી નમાઝ ફર્ઝેકિફાયા હૈ યા'ની અગર મોહલ્લેકે એક-દો આદમી ભી પઢ લેં તો સબકે ઝિમ્મેસે ફર્ઝ સાકિત હો જાએગા ઔર કિસીને ભી ન પઢી તો સબ ગુન્હાગાર હોંગે. જનાઝેકી નમાઝકી શરતે:

(૧) મૈયતકા મુસલમાન હોના.

(૨) મૈયતકા પાક હોના.

(૩) સત્‌રકા ઢકા હોના.

(૫) મૈયતકા નમાઝ પઢનેવાલેકે સામને રખા હુવા હોના.

યે શર્તે તો મૈયતકે મુતઅલ્લિક થીં, નમાઝિયોંકે લિયે વહી શર્તે હૈં જો નમાઝકી શરાઇતમેં બયાન કી ગઈ હૈં.

નમાઝે જનાઝાકી તરકીબ યે હૈ :

* પેહલે નમાઝકે લિયે સફ બાંધ કર ખડે હોં. અગર આદમી ઝયાદા હોં ' તો તીન, પાંચ યા સાત સફેં બનાના બહેતર હૈ, જબ સહફેં દુરસ્ત હો જાએ તો ઇસ તરહ નમાઝડી નીય્યત કરેં :

“મેં ખુદાકે લિયે ઇસ જનાઝેકી નમાઝ ઇસ ઇમામકે પીછે પઢતા હૂં.”

ફિર ઇમામ ઝોરસે ઔર મુકતદી આહિસ્તાસે તકબીર કહેં ઔર હાથ કાનોં તક ઉઠા કર નાફસે નીચે બાંધ લેં ઔર ઇમામ વ મુકતદી આહિસ્તા આહિસ્તા સના પઢેં, ફિર ઇમામ ઝોરસે ઔર મુકતદી આહિસ્તા બગૈર હાથ ઉઠાએ તકબીર કહેં ઔર દોનો દુરૂદ જો નમાઝકે કઅદએ અખીરહમેં પઢી જાતી હૈં, ઇમામ ઔર મુકતદી આહિસ્તા આહિસ્તા પઢેં. ફિર દૂસરી તકબીરકી તરહ તીસરી તકબીર કહે ઔર ઇમામ વ મુકતદી આહિસ્તા આહિસ્તા યે દુઆએ પઢે:

બાલિગ મર્દઓર ઔરત કે લિયે:

ઉક્કકધર્કદડઉકડડાઇટકાલૂક કૂકડઃ દા કઈ ડાડા દ્ર 7 હા'ાઝીઈટયકઈ ઈશ્ઈ્કહક ઝડી

અલ્લાહુમ્મ્ગફિર લિહેયિના વ મૈય્યિતિના વ શાહિદિના વ ગાઈબિના વ સગીરિના વ કબીરિના વ ઝ ક રિના વ ઉન્સાના, અલ્લાહુમ્મ મન અહ્‌યયતહુ મિન્ના ફ અહ્‌યિહિ અલલ ઇસ્લામ, વ મન તવફફૈતહુ મિન્ના ફ ત વફફહુ અલલ ઈમાન. (જામેઅ તિર્મિઝી - ૧૦૨૪)

લડકેકે લિયે : 145૬1૬ ક છંદ

અલ્લાહુમ્મજ અલહુ લનાફ ૨ તૌ વજ્‌ અલ્હુ લના અજરૌવ ઝુખરોં વજ્‌ અલહુ લના શાફિઓ વ મુશ્ફફઆ.

તકને ન*/૪ 52

લડકીકે લિયે :

।#ડર્ડડાકાઈૂંડડાડઇડાઈઉૂંદડા ડટા તિત રડડડડુકાડાઈહાંડડ નિ

અલ્લાહુમ્મજઅલહા લના ફરતૌ વજ્અલૂહા લના અજરૌવ 'ઝુખરૌ વજ્‌્અલહા લના શાફિઓ વ મુશરૂફતવફફહુ અલલ ઈમાન.

ઇસકે બાદ ઇમામ ઝોરસે ઔર મુકતદી આહિસ્તાસે ચોથી તકબીર કહે. ફિર ઇમામ ઝોરસે ઔર મુકતદી આહિસ્તાસે પેહલે દાંઈ તરફ ઔર ફિર બાંઈ તરફ સલામ ફેર દેં. નમાઝસે ફારિંગ હોતે હી જનાઝેકો ઉઠા કર લે ચલે.

ચલતે વક્ત કલમા શરીફ વગૈરહ તો દિલમેં પઢેં, આવાઝસે પઢના મકરૂહ હૈ. કબ્ર ઔર હિસાબ-કેતાબ ઔર દુનિયાકી બેએ, તેબારીકા ધ્યાન કરેં, દિલમેં મૈયતકે લિયે મગફિરત ઔર આસાનીકે લિયે દુઆ કરતે રહેં ઔર કબ્રસ્તાન પહોંચકર મૈયતકો દફન કર દે.

2 કા ઝક છૂ દઝણણ--૨-2 ઝક

૪.મરનૂન દુઆએ ર

ત ન દિણણાદ-સ8:-:-----:--:-ઝઝગાણણન1 કર

દુઆ ઓર ઉસકી અહમિયત :

ઇસ્લામમેં દુઆકી બડી એહમિયત હૈ. હઝરત મુહમ્મદ સ.અ.વ.ને દુઆકો ઇબાદત ફરમાયા હૈ, બલ્કે એક જગહ તો દુઆકો ઇબાદતકા મગૂઝ બતાયા હૈ.

હઝરત મુહમ્મદ સ.અ.વ.કા ઇ્શદિ યહ હૈ કે જિસે અલ્લાહ તઆલા દુઆ માંગનેકી તૌફીક દેતા હૈ ઉસકે લિયે રહમતકે દરવાઝે ખુલ જાતે હૈં ઔર “દુઆ મો'મિનકા હથિયાર હૈ, દીનકા સુતૂન હૈ ઔર આસમાન વ ઝમીનકી રોશની હૈ.' (હાકિમ)

દુઆકે અલફાઝ :

સબસે બેહતર ઔર અચ્છા તરીકા તો યહ હૈ કે દુઆકે લિયે વહ અલફાઝ ઇસ્તેમાલ કિયે જાએ જો કુઅનિપાક યા હદીસોમેં આએ હૈં લેકિન દુઆકે લિયે કિસી ઝબાનકી કેદ નહીં હૈ. બંદા અપને આકાસે જિસ ઝબાનમેં ચાહે દુઆ માંગ સકતા હૈ. કુરબાની દુઆઓ ઔર મસનૂન દુઆઓંકા મતલબ ભી યાદ કર લેં ઔર દુઆ માંગતે વકત ઉનકે મતાલિબ (મા'ની)કો અપતતે ઝહનમે રખ્ખે. દુઆકે આદાબ :

દુઆકે લિયે કુછ ઝરૂરી આદાબ હૈં, ઉનસે અગર ગફલત બરતી જાએગી તો દુઆઓંસે કોઈ ફાયદા હાસિલ નહીં હોગા.

(૧) દુઆકે લિયે પેહલી ઔર ઇત્તેહાઈ ઝરૂરી શર્ત યહ હૈ કે બંદેકી પૂરી ઝિંદગી અલ્લાહકી ઇતાઅત ઔર ઉસકે રસૂલકી ફરમાંબરદારીકે લિયે વકફ હો, દૂસરોંકી વફાદારી ઔર ઇતાઅત ઔર ગુલામીકા ફંદા અપની ગઈનમે ન ડાલ રખ્ખા હો.

(ર) અપની રોઝીમેં હલાલ વ હરામ ઔર જાઇઝ ઔર નાજાઇઝકા પૂરા પૂરા ખયાલ રખ્ખા હો.

(૩) દુઆ સિર્ફ ખુદાસે માંગી જાએ ઔર ઉસકે સિવા કિસીકો ભી અપની હાજત પૂરી કરનેકે લિયે ન પુકારે.

ટડ રા તરકીજે ન*/7

(૪) ખુદાસે જો કુછ માંગેં હલાલ ઔર પાક હો, નાજાઇઝ મકસદ ઔર ગુનાહકે કામોંકે લિયે ખુદાસે હરરગેઝ દુઆ ન કરેં.

(૫) અલ્લાહ પર પુરે યકીન ઔર કામિલ ભરોસેકે સાથ દુઆ માંગે કે વહ હમારી હર ફરિયાદકો સુનતા હે ઔર હમ પર મહેરબાન હૈ.

(૬) દુઆઓંકો હર કિસ્મકે શિર્કસે પાક રખ્ખેં ઓર દુઆઓંમેં કિસી કિસ્મકી રિયાકારી ઔર દિખાવા ભી ન હો.

(૭) દુઆ આહિસ્તા આહિસ્તા ઔર ગિડગિડાકર માંગે. ઇસમેં ભી દિખાવા ન હો બલ્કે દુઆમેં આજિઝી સિર્ફ અલ્લાહકે લિયે હો.

(૮) દુઆ કરનસે પેહલે કોઈ નેક અમલ ઝરૂર કરેં.

(૯) જબ ભી મોકા મિલે હર વકત ખુદાકે હુઝૂરમેં દુઆ કરતે રહેં, ઇંસલિયે કે મો'મિનકી શાન હી યહ હૈ કે વહ દુઃખ ઔર ખુશીમેં,તંગી ઔર ખુશહાલીમેં, મુસીબત ઔર આરામમેં, તંદુરસ્તી ઔર બીમારીમેં હર હાલમે ખુદાસે દુઆ માંગતે રહે.

(૧૦ દુઆકી કુબૂલિયતકા પૂરા પૂરા યકીન અપને દિલમેં રખ્ખેં. અગર દુઆ કે અસરાત જલ્દી ઝાહિર ન હોં તો માયૂસ હો કર દુઆકો હરગિઝ ન છોડે.

(૧૧) દુઆ માંગતે વકત ઝાહિરી આદાબ યા'ની તહારત ઔર પાકીકા ઝરૂર ખ્યાલ રખ્ખે ઔર અપને દિલકો ભી બુરે ખયાલાતસે પાક રખ્ખે.

(૧૨) પેહલે અપને લિયે દુઆ માંગેં ફિર દૂસરોંકે લિયે દુઆ માંગે. .

(૧૩) દુઆ માંગનસે પેહલે અલ્લાહકી હમ્દ વ સના બયાન કરેં ઔર દુઆકે અવ્વલ વ આખિરમેં નબીએ કરીમ સ.અ.વ. પર દુરૂદ પઢનેકા ઝરૂર૨ એહતેમામ કરે.

ટત ર૨ ટુ £૦. ₹ન૬- ૧. રબ્બના આતિના જડડપૂઝહુંપ્છાધ્છ . ફિદૂદુત્તિયા હસનતવ્વ વ ફિલ દ ડડ 85 (૬ તિ *4ડ 85 આખિરતિ હસનતવ્વ વકિના ન કઝ વ અઝાબતન્નાર. (સૂરઃ બકરહ- ર૦૧) સ્‍,0 છે 1801૭14૬

તર2ઝીને ન*%/» 5૭

૧. અય હમારે રબ હમેં દુનિયામેં ભી ભલાઈ દે ઔર આખિરતમેં ભી ભલાઈ દે ઔર આગકે અઝાબસે હમેં બચા. (સૂરઃ બકરહ - ર૦૧) સુઝ... ક ર. ક લાતુઆખિઝના ઇદ.ડટાઉંડાઇંઝપ્છી .: ન્ન સીના અવ અખ્તાના, ન રઝ યે ઈરઈઝાછાનાપડા; રબ્બના વ_લા તહૂમિલ અલૈના #ઝ કડવો ઇસરન કમા હમલતહુ અલલ કડડ્ડ પ 1૬5] પદા નુ ટ. 7 ર લઝીના ર કબ્લિના, રબ્બના 'ઇવઇઈહઝહ£ વલા તુહમ્મિલના માલા તા ક ત કે 448 "$ [4ફડ55૬ લના બિહ, વ આ'ફુઅન્ન વગૂફિર (ઇકાકઝપ * ઝે લના વર હમના અત્ત મૌલાના ઝાડ જે હાડ વ ફન્સૂરના અલલ કવ્મિલ હરડ ર્વદડ3૬ ર્યઈ

કાફિરીન. (સૂરઃ બકરહ - ૨૮૬) ક કઇાહઇ%#કઉપ-ડ (:8,5,)0 ઉહ ક 1

ર.અય હમારે રબ હમસે ભૂલ-ચૂકમેં જો કુસૂર હો જાએ ઉન પર ગિરફત ન કર. માલિક ! હમ પર વહ બોઝ ન ડાલ જો તૂને હમસે પેહલે લોગોં ૫૨ ડાલે થે. પરવરદિગાર ! જિસ બાર-બોઝ-કો હમમે ઉઠાનેકી તાકત નહીં હૈ, વહ હમ પર ન રખ. હમારે સાથ નરમી કર, હમસે દરગુઝર ફરમા, હમ પર રહમ કર. તૂ હમારા મૌલા હૈ, કાફિરોકે મુકાબલેમેં હમારી મદદ કર. (સૂરઃ બકરહ - ૨૮૬)

૩. રબ્બના લા તુઝિંગ ડહ્જપ્ઈર્ટ#ઝપ્ક હ કુલૂબના બાઅદ ઇઝ હદયતના વ હબ લના મિલ્લદુન ક રહમહ. કિ ન ઇન્ન ક અત્તલ વહ્‌્હાબ. (સૂરઃ હો હાં] «૧૬45 હાડી આલે ઇમરાન - ૮)

ભ્બત્ક્ક ભરા

૩. અય હમારે પરવરદિગાર ! જબ તૂ હમેં સીધે રાસ્તે'પર લગા ચુકા હે તો ફિર કહીં હમારે દિલૉકો કજીપન (ટેઢેપન)મેં મુબ્તલા ન કર દીજિયો. હમે- ખઝાનએ ફેઝસે રેહમત અતા કર, કે તૂ હી ફૈયાઝે હકીકી હૈ. ભૂરઃ આલેઇમરાન- ૮).

૪.રબ્બનાઅફ્રિગઅલયના કદ હદ ટં કપઈ.” સબરંવ વ સબ્બિત અકદામના

ઉક ધાણા હડ વન્સુરના અલલ કવ્મિલ 9 ક કાફિરીન. (સૂરઃ અલ બકરહ - હહર, ] ઈ હઠ ૨૫૦) ી ઉ*-:8,5,09

૪.-અય હમારે રબ ! હમ પર સબ્રકા ફૈઝાન કર, હમારે કદમ જમા દે ઔર ઇન કાફિર ગિરહોં પર હમેં ફત્હ નસીબ કર. (સૂરઃ બકરહ - ર૫૦)

તજિ

પ. રબ્બનગૂફિર લના ઝુનૂબના [હૂડ ઈ ડર્દા પછ .૭ વ ઇસરાફના ફી અમરિના વ ક સબ્બિત અકદામના વન્સુરંના હડ ઇ,કાઠુ છઊંકડા | અલલ કતવ્મિલ કાફેરીન. (સૂરઃ હટ ઉદ છઠા

આલે ઈમરાન - ૧૪૭) સ જા કહ,

* ૫. અય હમારે રબ ! હમારી ગલ્તિયોં ઔર કોતાહિયોસે દરગુઝર ફરમા. હમારે કામમે તેરી હુદૂદસે.જો તજાવુઝ (બાહર નિકલ જાના). હો ગયા હો ઉસે મુઆફ કર દે, હમારે કદમ જમા દે ઔર કાફિરોંકે મુકાબલેમેં હમારી મદદ કર. (સૂરઃ આલે ઇમરાન - ૧૪૭)

૬. અત્ત વલીય્યુના ફગૂફિર પ્ઈ ઝદઈ પડીઠ હડ .1 લના વર-હમ્ના વ અત્ત ખૈરુલ ક5 .હડ% છડડડ૬ ગાફિરીન. વકતુબલુના ફી હાઝિ ઠુંપ્ઇટ૪18 ૦૯ટ,કો- હિદૂદુન્યા હસનતંવ્વ વ ફિલ ૬2 ફડ

પં ડ ૧4૩ ડૂ ટડ આખિરતિ ઇન્વા હુદના ઇલૈક. દય કક

શ્હાઝીઉઝડાઇ૩:% સિરઃ આ'રાફ - ૧૫૫, ઉદ જ

ત25જે ન/%£% દત

૬. હમારે સરપરસ્ત તો આપ હી છૈં, બસ હમેં મુઆફ કર દીજિયે ઔર હમ પર રહમ ફરમાઇયે, આપ સબસે બઢ કર મુઆફ ફરમાનેવાલે ઢેં,. ઔર હમારે લિયે ઇસ દુનિયાકી ભલાઈ ભી લિખ દીજિયે ઔર આખિરતકી ભી, હમને આપકી તરફ રુજૂઅ કર લિયા. (સૂરઃ આ'રાફ - ૧૫૫, ૧૫૬)

*# ન . ટ ૭. રબ્બના આતિના કૈક્ડહાઈટ્#ટછાઈઇ .૮ મિલ્લદુન્કા રહ્મતંવ્વ વ હચ્યિ લના મિન અમરિના ૨ શ દા. (સૂરઃ કહફ - ૧૦)

ડડઉ,શહ ઈટ €:&40 પી

૭. અય પરવરદિગાર ! હમકો અપની રેહમતે ખાસસે નવાઝ ઔર હમારા મુઆમલા દુરુસ્ત કર દે. ભૂરઃ કહફ - ૧૦)

૮. અલલ્લાહિ તવક્કલ્ના ઝે પ રટિઝ %1 ઈદ . 0 રબ્બના લા તજૂઅલ્ના ફિત્નતલ રી કાદદફપાંજ લિકબ્મિઝૂઝાલિમીન વ નજ્જિના વડપણ બિ રહમિતિમક મિનલ કવ્મિલ કાશહકડડ% ન કાફિરીન. (સૂરઃ યૂનુસ - ૮૫, ૮૬) : હમ ઉ858/1

૮. હમને અલ્લાહ પર ભરોસા કિયા, અય હમારે રબ ! હમેં ઝાલિમ લોગોંકે લિયે ફિત્ના ન બના. ઔર અપની રેહમતસે હમકો કાફિરોંસે નજાત દે. (સૂરઃ યૂનુસ - ૮૫, ૮૬)

૯. રબ્બનગ્‌ ફિરલના વલે પ્છાદ્કઝડ પ્ઈ ઝર્દા ઘઈ .૧ ઇખ્વા નિનલ્લઝે ન સ બકૂન બિલ હઝ છશ્ડ્ડ ડ હટી ઈમાન વલા તજૂઅલ ફી કુલૂબિના ઝક પ્રક ઠંજ 5% ગિલ્લલ લિલ્લઝીન આમનૂ રબ્બના ફી પ 18 હય)ઇ ઇન્નક રઊફુરહીમ. (સૂરઃ શ્ર- ૧૦) «૦ ઉ 5 ડેકદ5

૯. અય પરવરદિગાર ! હમારે ઔર હમારે ઉન ભાઈયોકે જો હમસે

૭૦ ત2કીજે ન*/»

પેહલે ઈમાન લાયે હેં, ગુનાહ મુઆફ ફરમા ઔર મો'મિનોંકી તરફસે હમારે દિલમેં કીના વ હસદ ન પૈદા હોને દે. અય હમારે પરવરદિગાર તૂ બડા શફક્કત કરતેવાલા મહેરબાન હૈ. (સૂરઃ હશ્ર - ૧૦)

તો હ

૧૦. લા ઇલાહા ઇલ્લા અત્ત ઠં।કહાદક#*૯ડ5₹)5 .।.

સુબ્હાનક ઇન્ન્ી કુન્તુ જ ક... ટે મિનઝૂઝાલિમીન. (સૂરઃ અંબિયા - છેહાઈહકટ ૮૭) ઉર્ાડક90

૧૦. નહીં હૈ કોઈ ખુદા મગર તૂ, પાક હૈ તેરી ઝાત, બેશક મૈંને કુસૂર કિયા. (સૂરઃ અંબિયા - ૮૭)

2. હ

૧૧. અલ્લાહુમ્મા ઇન્ની કાડિ છું, ૬] .1| અસ્અલુ ક ફિદ્‌ દુન્યા વલ ન. આખિરહ. (હદીસ) ભ કૈશ્ઝીદાું

૧૧. અય.અલ્લાહ મૈં તુઝસે તલબ કરતા હૂં બખ્શિશ ઔર સલામતી દુનિયા ઔર આખિરતમેં. (હદીસ)

જ *#._€૬ ₹ £.,”«

૧૨. અલ્લાહુમ્મ ઇન્ની દ હાડા બ્ર ગહ ૦11 અસ્અલુક ઈલ્મન નાફિઅન વ ૬.૮4: [4414 [ર્ટૂ# « [2૪ રિઝૂકન તચ્યિબન વ અમલન હો ન હ મુતકબ્બલા. (હદીસ) ઉથક)- ગદ

૧૨. અય અલ્લાહ ! મેં તુઝસે તલબ કરતા હૂં એસા ઇલ્મ જો મુફીદ હો ઔર પાક રોઝી ઔર એસા અમલ જો મકબૂલ હો. (હદીસ)

૧૩. અલ્લાહુમ્મ ઇન્ની ફકૂટૌહહાર્ડ#ટાહું] ડા. આઊઝુબિક મિનલ હમ્મિ વલ ટટ. કન [4818 ડીક હદીદ હઝતિ વલ અજઝિ વલ ક સ લિ ક હમદ બ્રશ ૮. રકત 9 વલજુબનિ વલબૂખ્લિવઝલ ઢૃક5 કે” હ્રાંક્ટક ઇદદૈન વ ગ લ બતિર્રિજાલ. -છંષ્ઝાકદડહ્ટડ0

૮ત25જે ન*#77 ૭%

૧૩. અય અલ્લાહ મૈં તેરી પનાહ માંગતા હૂં આજિઝી, સુસ્તી ઔર બુઝદિલીસે, કંજૂસી, કુક્ર ઔર ગુનાહસે, ઝઘડે, શોહરતકી ખ્વાહિશ ઔર દિખાવેસે. (સહીહ બુખારી નં. ૩૬૯) ી

૧૪. અલ્લાહુમ્મ ઇન્ની છઠંટ્ઈ “ક હ કઠ. ઝઈફુન ફડકવ્વિની વ ઇન્ની દુ હ૬.ઈું 0૬ હદ ઝલીલુન ફઅઇઝ્ઝની વ ઇન્ની ક ટાં જાઇ ફકીરુન ફર્ઝુકની. -હ#કપકકક

૧૪. અય અલ્લાહ ! મેં કમઝોર હૂં મુઝે મઝબૂત કર, મૈં ઝલીલ હૂં મુઝે ઇઝ્ૂઝત દે ઔર મૈં મોહતાજ હૂં મુઝે સામાનેઝીસ્ત અતા કર.

૧૫. અલ્લાહુમ્મ ઇન્ની હુ હા, ડટા હું. દહ .1૭ અઊઝુબિ ક મિનલહમ્મિ વલ હ ર ક ક. મ જા 1 હન હ નવસ [દ પક | ઝ નિ વ ઝલઇદ્દૈનિ વ ગ લ દરન કહ શક્ક બતિર્રિજાલિ વલ ડર મિવ ક «હ ડક સૂઇલકિબરે વ અઊઝુબિ ક મિન હહાર્ડ્ાદ શ અન ઉરદ્‌દા ઇલા અર્ઝલિલ ક

ઉમૂર. શશહ568ા

૧૫. અય અલ્લાહ ! મૈં તેરી પનાહ માંગતા હૂં [ફેક ઔર ગમસે, કર્ઝકે બોઝ ઔર લોગોંકે દબાવસે, બહોત ઝયાદા બુઢાપે ઔર બુરે બુઢાપેસે ઔર મૈં ઇસસે પનાહ માંગતા હૂં કે મૈં નિકમ્મી ઉમર તક લોટા દિયા જાઉ.